Schoorsveld: de natuurbegraafplaats in Heeze

Heemkronijk jaar:2016, jaargang:55, nummer:2, pag:37 -38

Schoorsveld: de natuurbegraafplaats in Heeze

door: Gré Keet

In Heeze wordt druk gewerkt aan een natuurbegraafplaats in het bosgebied tussen Kapellerput en het Crematorium. Natuurbegraven Nederland, een sinds 2013 bestaande organisatie, gevormd door mensen met een grote passie voor de natuur, wil daar natuurbegraven mogelijk maken. In 2012 openden de oprichters van Natuurbegraven Nederland natuurbegraafplaats Heidepol in Arnhem als pilot project. Er wordt hard gewerkt om, in samenwerking met Natuurmonumenten, de komende jaren natuurbegraafplaatsen te realiseren verspreid over het hele land. De nieuwe natuurbegraafplaats in Heeze moest een naam hebben. Leden van Heemkundekring ‘De Heerlijkheid Heeze-Leende-Zesgehuchten’ hebben onderzoek gedaan in verschillende bronnen en op oude kaarten die het gebied betreffen de naam Schoorsvelden gevonden. Natuurbegraven Nederland heeft vervolgens de hiervan afgeleide naam Schoorsveld als nieuwe naam voor de natuurbegraafplaats in Heeze gekozen.

Informatiebord over de Natuurbegraafplaats Schoorsveld (Foto 1 mei 2016). 

Schoorsvelden is een toponiem; door uitbreiding van steden en dorpen en ruilverkaveling op het platteland zijn helaas veel plaatsnamen verdwenen. Het boek van H.A.M. Beijers en G.J. van Bussel, Van d’n Aabeemd tot de Zwijnsput. Toponiemen in de cijnskring Helmond vóór 1500 in naamkundig en nederzettingsperspectief, Helmond 1996 (311 bladzijden, ISBN 90-803364-1-6) biedt echter inzicht in toponiemen binnen de oude cijnskring Helmond. Het woord ‘schoor’ komt dan nog regelmatig voor in samenstelling met woorden als akker, beemd, veld, dijk, ven. Voorbeelden zijn Schoorakker in Nuenen, Schoorbeemd in Stiphout, Schoorven in Beek en Donk en Schoorveld in Aarle-Rixtel.

Schoor is een frequent voorkomende benaming voor kleine waterovergang, gewoonlijk een paar balken of planken. Een schoor is in de Kempen veelal een bruggetje over een beek overdekt met mutsaards of graszoden, zodat men er met een kar overheen kon rijden. Een schoor kan ook aangewassen grond zijn aan de oever van de rivier of beek en ook een gescheurd of geploegd land. Het Middelnederlandse ‘schore’ betekent schoor, stut, schraag, een tot steun aangebrachte paal. C. Kuysten beschrijft in ‘De Achterste Brug’ in Brabants Heem, 1949, blz. 21-25, de aanleg van schoren als volgt : “Van beide oevers uit werd een dam aangelegd, rondom voorzien van palen, die in de bodem werden geslagen, versterkt met boomstammen en aangevuld met aarde. Voor het stromend water moest een behoorlijke doorgang overblijven, die overdekt werd met planken en boomstammen om een overgang mogelijk te maken. Vanzelfsprekend was een dergelijke ‘schoor’ weinig duurzaam en was reparatie aan de orde van de dag” (blz. 21).

In het boek van H. van der Heijden, Heeze omstreeks 1830, persoonlijk en per meter, Valkenswaard 2009 (260 bladzijden, ISBN 978-90-810615-3-7) staat dat in sectie F van de kadastrale kaart van Heeze (omstreeks 1830) van de 1108 percelen van die sectie, 20 percelen ressorteren onder ‘de schoorsvelden’ (sectie F 1040 t/m sectie F 1059 (zie de kaart op bladzijde 62-63 en het overzicht van de percelen op bladzijde 107)). Er wordt gemeld om wat voor soort grond het gaat, namelijk 3 percelen hakhout en 17 percelen weiland. De perceelnummers staan erbij en de eigenaren worden genoemd, waaronder ook een perceel van de ‘armen van Heeze’.