Archeologisch overzicht van Geldrop (5)

Heemkronijk jaar:2016, jaargang:55, nummer:3, pag:57 -61

Archeologisch overzicht van Geldrop (5)

door: Jan Broertjes

Merovingische tijd

In de vijfde eeuw breekt de Merovingische periode aan die duurde van 481 tot en met 752.

De Merovingen waren een dynastie van Frankische koningen, die over een regelmatig veranderend gebied in delen van het huidige Nederland,  België,  Frankrijk en Duitsland regeerden van de vijfde tot in de achtste eeuw.

In Geldrop is er bewoning in de zevende eeuw, want bij archeologisch onderzoek in Genoenhuis in de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw, werden ten zuiden van de begraafplaats het ‘t  Zand een aantal plattegronden blootgelegd van gebouwen uit die tijd.

De gebouwen, waterputten en graven uit de laat-Merovingische (in het zwart) en vroeg-Karolingische tijd (650-750).

Deze gebouwen dateren uit de laat-Merovingische en vroeg-Karolingische tijd (650 – 750). De overzichtsplattegrond laat een losse onregelmatige spreiding van gebouwen zien. Een plattegrond van een gebouw en een  reconstructie geeft een beeld van zo’n gebouw. Is er sprake van domeinvorming[1]?

Een rij paalsporen in het midden duidt op een zadeldak. Toch zijn er mogelijk enkele groepen gebouwen te onderscheiden, waarbij iedere groep waarschijnlijk een soort aparte bedrijfseenheid vormde. Er lijkt hier geen sprake te zijn van een straatje of plein. De plattegronden B, C en D zijn mogelijk hoofdgebouwen waarvan gebouw B een aparte vorm laat zien met afmetingen van 17 bij 10,50 meter.

Plattegrond van een bijzonder hoofdgebouw. 

Ook werd een opvallende plattegrond van een ander hoofdgebouw blootgelegd.

Bijzonder is de vondst van een klompje verbrand leem. Het klompje bleek een gietvorm te zijn om bronzen of zilveren nagels met een holle kop te maken. Zou hier een zilversmid of bronsgieter hebben gewerkt?

De mensen hebben een deel van hun doden begraven op het erf. Dit wijst er op dat de traditie van begraven op een grafveld werd verlaten. Niet iedereen werd hier begraven; deze plaats van begraven was wellicht voorbehouden aan de leider van de “familia”. Er zijn zes van deze graven aangetroffen die dateren van rond 675. 

Een van deze graven is leeggeroofd. Slechts enkele stukjes van een met zilver belegde gordel en een gouden munt werden nog aangetroffen.

In een ander graf werden een zwaardschede van een kort zwaard gevonden waarvan de schede met zilver was beslagen. Ook waren nog een lans, een mes en een schild aanwezig. Er stond een pot bij waarin voedsel moet hebben gezeten.

Met zilver ingelegde beslagen waren ook nog aanwezig. Twee graven werden bovendien ontdekt die mogelijk afkomstig zijn van een tweede generatie.

De zes graven op een rij.  

Na het onderzoek van deze christelijke graven bleken er nog twee graven onder te liggen. Deze twee graven bleken van grote betekenis te zijn. Het ging hier om een vrouwengraf en een mannengraf. In het mannengraf werd een grote hoeveelheid roestklompen gevonden.

Bij de linkervoet werd een ruiterspoor aangetroffen. Tevens werden een restant van een schildknop en resten van een korte zwaardschede aangetroffen. Het zwaard zelf ontbrak. Er werd verwacht dat de wapenuitrusting groter zou zijn; zou het graf geroofd kunnen zijn?

Op de plaats van de mond lag een gouden muntje, een imitatie van een in Dorestat geslagen munt gedateerd tussen 650 en 670. Dit Madelinusmuntje zat onder de tong en zou bestemd zijn voor de veerman Charon om de rivier de Styx over te steken, een gewoonte die al bekend was bij de Grieken.

Het Madelinusmuntje. 

Bij nader onderzoek van de roestklompen middels röntgenfoto’s bleek dat hierin 24 stuks beslagen zaten die rijk versierd waren met zilver.

Deze zogenaamde riemtongen zaten aan een riem met een gesp aan een kant en aan de andere kant een riemtong met halfedelstenen (almandijn) bezet. De andere tongen hingen aan de riem en zullen door hun zilverglans zeker goed zijn opgevallen.

Reconstructie van de gordel uit Zuid-Duitsland. 

Metalen voorwerpen uit het mannengraf. 

Deze ijzeren beslagen riemtongen zijn bekend uit Zuid-Duitsland in het gebied waar de stammen Alamanni en de Baiuvarii (de Beieren) verbleven. Blijft de vraag of via handel deze sieraden hier zijn geraakt of dat de man uit Duitsland kwam.

Wat ook was opgevallen dat deze ‘glanzende’ ruiter, die wellicht een belangrijk persoon moet zijn geweest, in een dubbele kist was begraven met in de ene helft van de kist de man en in de andere helft de ruimte voor datgene dat hij meekreeg. De kist was geplaatst op twee dwarsbalken.