Van Göteborg en Praag naar Geldrop
Heemkronijk jaar:2019, jaargang:58, nummer:2, pag:3 -5
Van Göteborg en Praag naar Geldrop
door: Ton Steenbakkers
Op 9 augustus 2017 werd er door een postzegelvriend uit Denemarken een grootformaat brief op de post gedaan, in Risskov, Denemarken naar mijn adres in Geldrop.[1] Deze brief kwam aan op 15 augustus. Op verzoek fraai gestempeld. Dat dan weer wel. Maar wel zes dagen onderweg.
Ik heb een filatelistische verzameling met betrekking tot mijn geboorteplaats Geldrop. Hierin bevinden zich poststukken die gerelateerd zijn aan Geldrop, brieven en kaarten, verzonden naar en vanuit Geldrop. Een verzameling prentbriefkaarten maakt hier ook deel van uit. In deze verzameling bevindt zich een tweetal briefkaarten (Michel P13, uitgegeven op 1 mei 1879).[2] Het tarief voor het verzenden van een briefkaart naar het buitenland was in 1883 tien øre.
Briefkaart van de firma F. Wolff&Co uit Göteborg, verzonden 6 augustus 1883, voorzijde. (Bron: filatelistische verzameling van Ton Steenbakkers)
De eerste kaart is verzonden uit Göteborg op 6 augustus 1883 door de firma F. Wolff &Co uit Göteborg naar Geldrop voor een bestelling bij de firma A. van den Heuvel & Zoon. De briefkaart is gestempeld ‘Göteborg 6-8-1883’ en bij aankomst in Geldrop ‘Geldrop 9 aug 1883, 12-6V’. Dus was de briefkaart drie dagen onderweg.
Briefkaart van de firma F. Wolff&Co uit Göteborg, verzonden 6 augustus 1883, achterzijde. (Bron: filatelistische verzameling van Ton Steenbakkers)
Briefkaart van de firma F. Wolff&Co uit Göteborg, verzonden 22 oktober 1883, voorzijde. (Bron: filatelistische verzameling van Ton Steenbakkers)
De tweede briefkaart heeft dezelfde afzender en dezelfde bestemming. Göteborg en Geldrop. Nu is de briefkaart gestempeld ‘Göteborg (onleesbaar) 22-10-1883’. Het treinstempel ‘PKXP No2 A Utr.N *23-10-1883’ werd tussen 1883 en 1897 gebruikt op de route Nässjö-Malmö.[3] PKXP staat voor: ‘Postcupéexpedition’. UTR. Staat voor ‘Utrikes’, buitenland.[4]
Briefkaart van de firma F. Wolff&Co uit Göteborg, verzonden 22 oktober 1883, achterzijde. (Bron: filatelistische verzameling van Ton Steenbakkers)
In Eindhoven werd de briefkaart gestempeld: ‘Eindhoven 24 OCT 83 8-…’ en bij aankomst in Geldrop kreeg de briefkaart het stempel ‘Geldrop 26 OCT 83’. Dus deze briefkaart was vier dagen onderweg. Beide kaarten bevatten een bestelling voor textiel. De firma Van den Heuvel bestaat niet meer. Wat er rest van het fabriekscomplex bevat nu een weverijmuseum en een creatief centrum.[5]
Briefhoofd van de firma v/h A. van den Heuvel & Zoon op een briefkaart van deze firma aan de firma H.J.M. Verbunt Textielindustrie in Tilburg, verzonden op 13 maart 1925. (Bron: filatelistische verzameling van Ton Steenbakkers)
Nu we het toch over de firma Van den Heuvel hebben: op 6 april 1914 stuurde een ingenieur Otto Herbek(?) vanuit Praag een brief naar Geldrop. In zijn afzenderadres schrijft hij, dat Praag in Bohemen ligt, wat correct is voor die tijd. Een stukje geschiedenis. Het hertogdom Bohemen werd in de elfde eeuw als koninkrijk onderdeel van het Heilige Roomse Rijk. Later bevatte het koninkrijk ook, tijdelijk, delen van Oostenrijk. Bohemen bleef aanvankelijk een onafhankelijk koninkrijk maar in 1627 kwam het integraal aan Oostenrijk (vanaf 1867 Oostenrijk-Hongarije). De Habsburgers werden koningen van Bohemen. Pas vanaf 1743, toen het Habsburgse rijk begon te centraliseren, kwam er een einde aan de autonomie van Bohemen, dat vanaf toen een Oostenrijkse provincie was. Na de Eerste Wereldoorlog werd het onderdeel van de nieuw gevormde staat Tsjecho-Slowakije. In 1938 volgde de verdeling in een Duitssprekend, door Duitsland geannexeerd deel (Sudetenland), en een Tsjechisch-sprekend deel dat als protectoraat door Duitsland werd bezet. In 1945 werd het weer deel van Tsjecho-Slowakije en volgde de verwijdering van de Duitssprekende bevolking. Na de opsplitsing in Tsjechië en Slowakije ging Bohemen in 1992 samen met Moravië deel uitmaken van Tsjechië.
En daarom is de achterzijde van de envelop beplakt met tien postzegels met een totale waarde van vijftig heller[6] van de Kaiserliche Königliche Österreichische Post. Want tweeëneenhalve maand nadat deze brief werd verstuurd, op 28 juni 1914 brak de Eerste Wereldoorlog uit.
Op de voorzijde is een stempel te zien met de tekst ‘PRAHA 4 PRAG 4 32 / 6 IV 14. XII’, een aantekenstrookje met de tekst ‘PRAG 4-PRAHA 4’ en volgnummer 24 en een penaanduiding 2534, het nummer van inschrijving. Mogelijk is de brief niet aan de firma, maar aan de heer William van den Heuvel gestuurd. Een filatelistische brief? De serie postzegels is uit 1908 en verre van compleet Wat opvalt is het aankomststempel: ‘GELDROP 7. IV 14.3-4 N’(amiddag). Dat de brief minder dan een dag onderweg was geweest is bijna ongelofelijk.
Brief van Otto Herbek (?) uit Praag aan William van den Heuvel in Geldrop, verzonden op 6 april 1914, achterzijde met tien postzegels van de Kaiserliche Königliche Österreichische Post. (Bron: filatelistische verzameling van Ton Steenbakkers)
Brief van Otto Herbek (?) uit Praag aan William van den Heuvel in Geldrop, verzonden op 6 april 1914, voorzijde. (Bron: filatelistische verzameling van Ton Steenbakkers)