Het St.Jorisgilde van Zesgehuchten.
Heemkronijk jaar:1967, jaargang:6, nummer:3, blz.35 -39
HET ST. JORISGILDE VAN ZESGEHUCHTEN
door: J. Aerts
Het fiere St.Jorisgilde van Zesgehuchten zou in 1408 zijn opgericht. Men kan dit wel niet bewijzen; iets wat overigens niemand hindert. Mogelijk is het overlevering of heeft het ergens in een oud boek gestaan, dat sinds mensenheugenis verloren is geraakt.
Wel heeft men al in 1908 het 500-jarig bestaan gevierd en 50 jaar later, in 1958 heeft het gilde vanzelfsprekend opnieuw de trommen geroerd en de vendels gezwaaid. Jolles, die in de jaren 1930 tot 1933 de Noord-Brabantse gilden heeft beschreven, zegt over St.Joris: "Aan papieren bezit men niets dan enige opschrijfboekjes; een van 1873/4 tot 1891/2 en een reglement, getrokken uit de oude kaart, "welke door den heer A. de Hornes den 4 Sept. 1617 tot instandhouding en goede orde voor genoemde gilde is geschreven en samengesteld, en opnieuw door den heer Gerrit Princen den 7 juni 1792 overgeschreven zijnde de origineele documenten ter bewaring bij de gemeentearchieven op het raadhuis nedergelegd”. “Aldaar niet meer te vinden" tekent Jolles er bij aan. Het is merkwaardig te noemen, dat Armandus van Horn aan het Zesgehuchtense gilde een reglement zou hebben verleend, terwijl het dorp toch deel uitmaakte van de heerlijkheid Heeze, Leende en Zesgehuchten. Wel is het zo, dat Zesgehuchten kerkelijk onder de parochie van Geldrop hoorde. Was aan Jolles in 1980 al gebleken, dat de oude kaart van 1617 niet meer te vinden was; thans moeten wij constateren dat de kopie van die kaart uit 1792 eveneens onvindbaar .
Een oude standaard van rode zijde beschilderd medaillon zou van 1612 dateren. Dit jaartal komt dan overeen met dat van de eenvoudige, bijna geheel platte, gekroonde vogel, waarop "St.Joris 1612". Verder heeft men een standaardvaandel met geborduurde patroon en de wapens Van Tuyll van Serooskerken en Zesgehuchten en de jaartallen 1408 en 1928. Dit vaandel had men in Brussel laten vervaardigen.
Een ander oud vaandel heeft een geschilderd medaillon met de afbeelding van de patroon en twee kleine geschilderde delen met het wapen Snouckaert van Schaumburg en de Nederlandse Leeuw. Het wapen van de heer der heerlijkheid op dit vaandel wijst op een herkomst, althans van de geschilderde delen, uit de 17e eeuw. De sikkel van de hoofdman vertoont een gegraveerde hellebaard en jaartal 1753.
Ook het gilde van Zesgehuchten genoot de jaarlijkse bijdrage van fl. 3,75 van de heer der heerlijkheid. Voor zover wij konden nagaan is dit bedrag - zij het dan niet altijd precies; soms was het meer en soms minder - vanaf 1873 t.e.m. 1927 jaarlijks betaald. Hiervoor zal het gilde wel, evenals de gilden van Heeze en Leende (zie Heemkronyk jrg.I, afl.1) bijstand hebben moeten beloven aan de Officier van Justitie, als daarom gevraagd werd. In 1902 werd S.J. baron van Tuyll van Serooskerken beschermheer van het gilde. In 1949 kreeg St.Joris een nieuwe beschermheer in de persoon van de heer A.L.M. van der Lande uit Geldrop.
Op 14 december 1927 besloot het bestuur om de gildeakker voor fl. 4.100,- te verkopen. Van dit bedrag werd fl. 3.000,- belegd, waarvan men ook nu nog de inkomsten geniet.
Het gilde maakt op het ogenblik geen bloeitijd door (25 leden), maar dat is overal elders ook waarneembaar. Voorzitter A. v. Lierop ("Ik ben alleen maar voorzitter geworden omdat het anders niemand wilde doen") ziet als voornaamste oorzaak voor de teruggang die de gilden thans doormaken een tekort aan aktiviteiten. Er moet meer gelegenheid zijn om in het openbaar te kunnen optreden, vindt hij.
Het koningszilver wordt keurig onderhouden. Onlangs nog heeft men een aantal koningsplaten laten restaureren en nu weer heeft men plannen om een vijftal zwaar beschadigde schilden te laten opknappen. Onder deze schilden bevindt zich het in dit nummer afgebeelde schild uit 1750 waarop de oude standaardmolen voorkomt.
Deze koningsplaat is al eens eerder gerepareerd en het is blijkbaar toen niet zo goed gedaan want het schild is nu in twee delen gebroken. Het bestuur zou er goed aan doen deze koningsschilden alleen door een goede vakman te laten restaureren. Goedkoop kan ook wel eens duurkoop zijn. Het gaat om een aantal ongeveer 200 jaar oude platen, waarbij er een is met ’n absoluut enige afbeelding van een oude molen.
We laten hieronder nog een lijst volgen van alle koningsschilden met opgave van jaartal, opschrift en afbeelding:
1682 Johan de Jong drossart der Vrije Gront heerlijkheden van Heeze Leende Sesgehuchten ende Geldrop Conijnk 1682. Afb.: wapen met twee rechtsgewende, gekroonde slangen met helm waarboven uitslaande vleugels
1686 Hoogh Edelen Vrij en Gront Heer der Vrije heerlijckhede van Heeze ende Leende ende Ses Gehuchten Coninck sijnde geweest in 't jaar 1686. Afb.: wapen Snouckart van Schaumburg.
1696 Jan Evers Koninc 1696. Afb.: wapen met ploeg.
1714 Petrus Vermeulen Koning van St. Joris guld van de Zesgeheugten 1714. Afb.: boer achter ploeg met os.
1732 Johannes Cornelus Gabriels Coninc onder de 6 gehoegten van S.]oris. G. Afb.: weefattributen.
1736 Dries Janse Coninck in de Gehuchte van St.Joris Schut 1736.
1738 Jasper Kranenbroek Coninck van St. Joris Gult in de Ses Gehuchte 1738. Afb.: werktuigen strodekker.
1742 Adriaen Luijkes van den Broek Coninck Ao 1742. Afb.brouwersgereedschap.
1749 Willem Corstians van Velsen Coninck Anno 1749.
Afb.: boer achter ploeg met dubbelspan.
1750 Mathijs Wersgaren Conink van St. Joris van de 6 geheugte 1750. Afb.: standaardmolen (zie de afbeelding van dit schild die bereidwillig voor ons werd getekend door de heer J. Verhoeven.
1755 Francis Paulus Vermeulen Konink van S.Ioris Gult van de 6 geheugte onder de heerlijkheyt Hees 1755. Afb.: boer achter ploeg met dubbelspan.
1759 Paulus Jacobus Schenckelers Koninck van St. Joris Gult van de 6 geheugte onder de heerlijkheyt Hees 1759. Afb.: boer achter ploeg met dubbelspan.
1762 Luykas Adrianus van den Broek Konink van S.Joris Gult van de 6 geheugte onder de Heerlijkheyt Hees 1762. Afb.: brouwersgereedschap.
1765 Iost Verhuysen Coninck van S.Ioris Gult van de 6 geheugte onder de heerlijkheyt Hees 1765. Afb.: boer achter ploeg met dubbelspan.
1774 Peter van de Rijt Koning in de Ses Geheugte van Hees in het jaar 1774. Afb: smid met aambeeld.
1777 Dirk Saris Konink van S. Iorisgu1lt van dc 6 geheugte onder de heerlijkheyt Hees Afb.: boer achter ploeg met dubbelspan.
17?7 Iost Verhuijsen Coninck van S.Jorisgult van de geheugte onder de heerlijkheyt Hees 17?7 (waarschijnlijk 1717). Afb.: boer achter ploeg met dubbelspan.
1796 Wouter Saris Coninck van S.Joris Gult van de 6 geheugte onder de heerlijkheyt Hees 1796.
1800 Martinus Bick Coninck van S.Joris Gult van de 6 geheugte onder de heerlijkheyt Hees 1800. Afb.: huis en jager.
1803 Martinus Bick dobbel Coning van St. Joris Gult van de 6 geheugte onder de heerlijkheyt Hees. Ab.: jager met hond in landschap.
1807 Peter van Happen Coning van St. Joris Guld van de 6 geheugte onder Geldorp 1807. Afb.: ploeg waarboven kroon.
1810 Jan van der Linden Coning van S. Joris onder de 6 geheugte in Geldrop 1810. Afb.: paard voor ploeg.
1814 Lindert Klomp Koning van S. Joris Gult van de Sesgeheugten onder Geldorp.
1818 Johannus Joseph Zweijgers Koning van S. Joris Gult van de Zesgeheugten Geldorp 1818. Afb.: boer achter ploeg.
1818 Lindert Klomp Koning van St. Joris Guld van de ses geheugten in Geldorp 1818. Voor het verlore schild. Afb.: tapkast.
1825 Petrus Paulus Vermeulen Koning van St. Jorisschut in de Zes Gehuchte 1825. Afb. boer achter ploeg met muilezel.
1840 Cornelus Klomp Koning van St. Joris Gilde uit de Zesgehuchten 1840. Afb.: boer met kar en hond.
1847 Arnoldus van Happen Koning van de Gilde van St. Joris de ZesGehuchten 1847. Afb.: boer met hoed op achter ploeg.
1847 J.C. van Westreenen Baronesse van Tuyll van Serooskerken Vrouwe van Heeze Leende en Zesgehuchten Koningin van St. Joris Schutterij den 6 september 1847. Afb.: Wapens Van Tuyll van Serooskerken en Westreenen.
N.B. Waarschijnlijk zullen we dit schild niet als koningsschild moeten zien, al wijst de inscriptie daar wel op. Arnoldus van Happen was immers ook koning. Het schild van de kasteelvrouwe zal wel als ereschild bedoeld zijn. (zie Heemkronyk jrg. I, afl. 1 en 2.)
1855 M.Hoogers,Koning van de Gilde S.Joris de Zes Gehuchten 1855. Afb.: paard in hoefstal.
1858 Willem van Bree Koning van St. Jorisgilde te Zesgehuchten te Geldrop 1858. Afb.: pijprokende boer achter ploeg bespannen met paard.
1863 Hendrikus van der Velde Koning van St. Jorisgilde tot Zesgehuchten te Geldrop 1863. Afb.: Pijprokende wandelaar met stok en hond.
1873 H. van der Putten Koning van St. Jorisgilde 1873. Afb.: boer achter ploeg.
1905 S.J. Baron van Tuyll van Serooskerken heer van Heeze Leende en Zesgehuchten Koning van St. Joris schutterij den 4 Sept. 1905. Afb.: Wapen Van Tuyll van Serooskerken.
N. B. Baron van Tuyll werd later ook koning van het Heezer St. Jorisgilde en dubbelkoning van het St. Agathagilde aldaar. (Zie Heemkronyk jrg.I, afl.1).
1919 Cor Versleeuwe Koninc van St.Jorisgilde Zesgehuchten 1919.
Afb.: boer achter ploeg.
1923 Cornelis Geven Koning van de Gilde St.Joris Zesgehuchten 1923. Afb.: bloemist of boomkweker.
1927 Matthieu Koppen Koning van St.Jorisgilde Zesgehuchten 1927.
Afb.: boer die kippen voert.
1930 Koning van St.Jorisgilde J. M. Janssen-Klomp Aannemer Zesgehuchten 1930. Afb. : huis in aanbouw.
1933 P.W. de Roo Koning van de Gilde St. Joris Zesgehuchten 1933. Afb.: hoefsmid
1936 Ant. M. van den Hurk Koning van de Gilde St.Joris Geldrop Zesgehuchten 1936-1939. Afb.: Cafe van den Hurk Zesgehuchten.
1939 Jos Bakermans Hout te Geldrop werd op 4 september 1939 in 't 50e jaar van zijn lidmaatschap Koning schutter van het gilde St.Joris te Zesgehuchten 1889 anno 1939. Afb.: Sint Joris met draak (in reliëf).
1945 P. van Gerwen Koning van St. Jorisgilde Zesgehuchten 1945.
1948 A. Verhoeven Koning St. Jorisgilde 1948. Afb.: op het schild bevestigde medaille waarop sportvisser is afgebeeld; verder gildeattributen en patroonheilige.
N.B. Op 3 augustus 1959 werd aan de heer Verhoeven de eremedaille in zilver verbonden aan de Orde van Oranje Nassau uitgereikt. Dit voor zijn 60-jarig lidmaatschap. Hij is ook erevoorzitter van het gilde.
1951 A.L.M. van der Lande Beschermheer St. Jorisgilde Koning 1951. Afb.: St.Joris met de draak en gemeentewapen van Geldrop.
1954 M.Klomp 1954 Koning. Afb.: man met rund bij slachthuis en patroonheilige.
1960 In het jaar onzes Heren 1960 schoot ik Adrianus van Lierop Koning van het gilde St. Joris te Zesgehuchten. Afb.: vrachtwagen.
1963 Frans Beks Gilda St.Joris Koning 1963 Zesgehuchten. Afb.: pauw en schutsboom.
1966 B. Verstappen Koning St. Jorisgilde Zesgehuchten 22 april 1966.