de vier linden leende

Heemkronijk jaar:1962, jaargang:1, nummer:4,  blz.13 -16

"DE VIER LINDEN" te Leende

door: J.R. v.d. Zanden

Sinds de grote verwoestingen door branden in Leende, nl. die van 1877 en 1890, die op enkele huizen na geheel Boshoven in de as legde, die van 1891 de "kleine kerk“ en die van 1927, welke over een lengte van ½ km 14 huizen verwoestte, zijn in Leende maar enkele merkwaardige oude gebouwen, waaraan enige geschiedenis is verbonden, gespaard gebleven.
Een hiervan is het oude huis, genaamd "De vier Linden" waar aan de overkant van de dorpsstraat in 1891 de grote brand van de “kleine kerk“ begon.
Het huis "De vier Linden" ontleent zijn naam aan vier oude lindebomen, die zeer waarschijnlijk kort na de afbouw van het huis in 1684, door een eigenaar van de familie Kemps voor het huis geplant zijn.
In de voorgevel bevindt zich, juist beven de lichtbak, een gevelsteen in omlijsting, van hetzelfde materiaal vervaardigd als de oude voegen tussen de stenen, nl. gemalen steen en roggemeel. Deze steen bevatte voorheen een inscriptie, die thans echter onleesbaar is. De bouwtrant van het huis is dezelfde als van alle oude huizen uit die tijd. De indeling van de vertrekken, kleine kamer, grote "herd", opkamer en "goot" zijn met ' de verbouwing in 1945 gewijzigd, doch de plaatsing van het dak bestaande uit gezaagde eiken opleggers, die door "hanebalken“ zijn verbonden en rusten op gezaagde ingemetselde eiken pinten, wijzen erop, dat hieraan in de loop van de jaren niets is veranderd.
Sinds onheuglijke tijden groeiden in Leende neten- en lindebomen, die a.h.w. een omlijsting om de erven vormden. Dat vooral de "Leendeboom" (op z'n Leends) het in Leende zo "goed doen" moge blijken uit het feit dat in 1930 van gemeentewegen voor de erven van woningen die zich daarvoor leenden, meestal in de Oosterikkestraat, linden zijn geplant, zodat tijdens het bloeien der linden de honinggeur waarneembaar is. Zelfs op het hoogste punt van het dorp rondom de oude kerk met monumentale toren, groeien de linden en het zou een studie waard zijn, te achterhalen of Leende, dat z'n naam ontleent aan "leengoed"; zijn oorspronkelijke naam niet te danken zou hebben aan de oude lindeboom, die ten hoogte van de kleine kerk moet hebben gestaan en waaronder de koewachters van het Leenderbroek, het Molenschut en het Cijnsgoed hun taak bespraken en waaronder werd beraadslaagd over het wel en wee van Leende.
Bij de nieuwe bestrating van de Dorpsstraat in 1927 waren "De vier Linden" een echte "sta in de weg“ vooral voor de ijverige opzichter van de Rijkswaterstaat dhr. de Bie, die met alle hem ten dienste staande middelen trachtte de bomen te verwijderen. Jac. Bax echter kreeg het na veel moeite in 's-Bosch voor elkaar dat zij gespaard konden blijven. In "De vier Linden" is men van alle markten thuis. De oorspronkelijke bewoners (Kemps) waren zijdehandelaren. Toen op 1 september 1796 een wet werd afgekondigd, dat alle kloosters werden opgeheven en van alle kloosterlingen en geestelijken de anti-koningseed werd geëist, vluchtten vele priesters naar Brabant. In deze tijd was in de "Vier Linden" evenals in het oude huis van Th. Cardinaal op de Zandberg in Leenderstrijp, een pastoor ondergedoken en werd in stilte ter plaatse de Mis gelezen.
Op 30 aug. 1834 woonde Hendrikus van Engelen in het huis van Willem Maas (Brouwer) afkomstig van Tieleman Kemps (de vier Linden) en werden op denzelven wijngaard, (die zich tegen de zuidgevel moet hebben bevonden) rijpe blaauwe druiven en tegelijk bloeijende of blomtrossen geteeld. (Zie Kronyk p. 69).
De brouwer Willem Maas, op 25 jan. 1818 gehuwd met Maria Elisabeth Kemps, als dochter van Tieleman en Joanna Catharina Hertrooijs was dus de eigenaar van "De vier Linden" woonde in Oosterik en verhuurde waarschijnlijk "De vier Linden" aan Hendrikus van Engelen.
 elkander kon "opjagen", de ogen strak gericht op het uitvallen