Amandt van Horne, heer van Geldrop rond 1600.

Heemkronijk jaar:1972, jaargang:11, nummer:3, blz.31 -35

AMANDT VAN HORNE, HEER VAN GELDROP ROND 1600.

door: A.F.N. van Asten

In 1572 werd Willem van Horne, behalve dat hij reeds heer van Heeze-Leende was, ook nog heer over Geldrop. Willem werd echter in 1580 wegens verraad gevangen genomen en op 7 nov. 1580 kwam voor hem het einde. Hij werd ter dood veroordeeld en de volgende dag te Quesnoy in Henegouwen onthoofd.

Philip II, koning van Spanje en van de Nederlanden, verklaarde al zijn bezittingen verbeurd. Wie er na Willem heer van Geldrop was geworden, is nog steeds duister, mogelijk kreeg zijn zuster Maria van Horne er rechten.

Na haar volgde zeker Amandus van Horne (of de Hornes) als heer der heerlijkheid Geldrop (1).  Amandt van Home was leenplichtig aan de graaf van Zutphen. Geldrop was immers een Gelders leen. Deze jonker Amandt van Horne blijkt reeds op 27 maart 1598 gehuwd te zijn met Barbara de Joede (Jade) de Chastillon. Amandt kwam rond die tijd als heer van Geldrop "op den huyse van Geldrop“ wonen. Hij neemt er kamers, kelder en zeIfs meubelen over van een jonker Lubbert de Wael van Vronesteyn (2).  Wie deze jonker Lubbert precies is, weten we niet. Wel weten we dat de Joufferen Maria, Beatrix en Catharina dochters van hem zijn en dat ze alle drie in 1627 te Utrecht accoord gingen met de vernietiging van een jaarlijkse rente van 280 gld., hen schuldig vanwege Jr. Amandt de Horne. Vóór die tijd en wel op 24 sep. 1601, had jonker Amandt van Horne als heer van Geldrop een accoord gemaakt met hun vader jonker Lubbert de Wael.

Die overeenkomst behelsde o.a. dat een vergelijk van 1598 vernietigd werd en dat jonker Amandt de som van 4000 gld. zou ontvangen. Voor dat kapitaal zou Amandt aan Lubbert jaarlijks 7% rente zijnde 280 gld. betalen. Tot zekerheid van die 4000 gld. gaf jonker Amandt in 1601, behalve zijn leengoed Geldrop dat hij in leen had van de graaf van Zutphen, ook nog zijn persoonlijke goederen, zoals gronden in Geldrop gelegen, als borg.

Hierna volgt nu uit het rijksarchief een akte over deze transactie tussen de beide jonkers. We vonden het stuk zo belangrijk dat we een groot deel van de letterlijke tekst voor u noteerden. Let u vooral eens op de vele toponiemen en interessante namen van akkers die er in voorkomen.

Hierna volgt de akte.  

- Godert van Lancvelt, schoutet der heerlicheyt Geldrop, gemechticht tot sgeens navolgende is, vuyt crachte van seekere procuratie—brieven der scepenen in Geldrop voirss. ende vuyt crachten der machten hem inde selve brieven bij den edelen en erentfesten Joncker Amandt de Hornes heere der voirss. heerlicheyt van Geldrop opten twentichsten deser maent septembris (1601) als blijckende was gegeven ende verleent, heeft wittelyck ende erffelyck vercoft ende vercoft mits desen den erentfesten ende manhaften Joncker Lubbert de Wael van Vronesteyn, een jaerlicke ende erffelycke rente van tweehonderd ende tachtentich carolus gulden, twentich stuivers brabants oft die werde daer voer in alsulcken munte ende valeur van gelden als jaerlicx ten tijde vanden verscijndach binnen de stadt ende Meyerye van 's Hertogenbosch cours ende loop hebben sal, ende den eenen eerlycken man den anderen mede betaelt den gulden gerekent. Te betalen alle jaer erffelyck opten seven ende twentichsten dach der maent van mert precys ende sonder faulte ofte ten lanxten sess dagen daernae, waeraff de iersten termijn van betalinge vallen ende verscijnen sal den seven ende twentichsten dach der maent van mert naestcomende. Ende binnen der stadt van 's Hertogenbossche ofte inde Meyerye derselver op alsulcke plaetsen als den voirss. Joncker Lubbert de Wael oft sijnen erven gelieven sal, vrij van alle beden ons Heeren des Hertochs, exacten subventie soo tiende,twentichste,hondertste als andere penningen commeren ende Iasten.....van ende vuyt de voirss. heerlicheyt van Geldrop  met allen haeren toebehoirten ende gerechticheden als huysingen, molen, tienden, landen, beemden, pachten, chynsen, profyten emdumenten ende andere incomen ende vervallen der voirss. heerlicheyt egeene vuytgesceyden, gelycke derselve van den Grave van Sutphen te leene gehouden worden worden ende de voirss. Joncker Amandt de Homes die in pantscappe vercregen heeft.

- Mitsgaders oyck van ende vuyt eenen camp lants omtrent twelff lopensaet groot sijnde, gelegen onder de voirss. heerlicheyt inde akertiende tussen erffenisse Adam sone Marten Pompen deen sijde ende tussen erffenisse der pastorie van Geldrop dander sijde, streckende van den gemeynen kercpat comende van Hout naer Geldrop totte gemeyn straet.

- Item vuyt eenen camp lants, groot omtrent acht lopensaet, gelegen onder Geldrop voirss. over de Jouffrouwen Dyck, ter plaetsen genoempt Cleyn Braeckhuysen tussen die gemeyn straeten den beyde sijden ende deen eynde, streckende metten anderen eynde totten erffenisse Bartholomeus Jan Peters. Beyde dese campen der voirss. heerlicheyt oyck annex sijnde. Item aInoch van ende vuyt dese naebescreven goeden den voirss Joncker Amandt de Hornes insgelycx toebehoirende. Te weten ....... 

* We geven de volgende teksten verkort. Er komen te veel herhalingen in voor. De belending der gronden en akkers geven we aan met cijfers:

1. de een zijde 2. de ander zijde 3. het ene einde 4. het andere einde van ieder perceel.

- een acker lant, 12 lopensaet in de Heerl. Heeze en de parochie van Geldrop in den gehuchte van Hout. 1. en 3. de gemeyn Houter kercpat 2. erf. Luytken weduwe Jan de Sceper en Mathijs Peters ea. 4. tot erve Jan Aert Ooms.

- een stuck lant, 2 lopensaet in heerl. Heeze op Hout in den aker. 1. Margriet weduwe Jan Thomas en kinderen 2. erfenis Goyaert Pompen en Peter van Gastel. 3.de kinderen Aert Molumans 4. Aelken wede Arien Lucas en kinderen.

- een stuck ackerlant, 2 lopensaet in de aker gelegen. 1. en 3. de gemeyn Houter kercpat 2. Henrick Wagemans 4. Jan Henr. Stockelmans.

- een stuck lants tot driessche, genoempt de Vissekeel, 2 lopensaet in heerl. Heeze ter plaetse Creyel. 1. gemeyn straet 2. Jan Peters 3. strekkend driehoekich tot erf des priors van de Cruysbroeders.

- een beempt de wert in Heeze, ter plaetse de Houter gemeynte, 5 lopens. 1. water de Aa  2. Mathijs Peters ea.  3. driehoekich tot erve Antonis Peters de Wesse.

- een beempt de dijckbeempt, vercregen tegen Peter Lemmens, 2½ lopensaet, Geldrop over den molendyck. 1. erf Jonker Amandt voorss.  2  en 3.Lauwreyns Cleassens   4. strekkend tot gemeynt van Geldrop den wert genaempt.

- een beempt den “Borsberch”, 4 lopensaet, vercregen van Jonas Arien Roeffensoen, in Geldrop gelegen. 1 en 3. de Aa   2. erf Yewaen Bluyss   4. Herman Baltus zn.

- een beempt "den grooten Borsberch”,  4 lopense in Geldrop. 1 en 3. Mayses Lenarts   2. Herman Baltus   4. tot water de Aa.

- een beempt, 7 lopensaet, op Cleyn Braeckhuysen. 1. Jan Wouters   2. Jan Willems alias Stoopkens   3. Lauwreyns Janss.   4. Jenneke wede Goyart Meus.

- een acker, 2 lopensaet, Geldrop in de Beeckstraet, geheten den maerhesen ecker. 1. Jonker Amandt   2. Lauwreyns Janss.   3. Willem Gysberts.   4. Beeckstraet.

- een acker, 7 lopensaet vercregen van Peter Lemmens en Henrick sijnen broeder, te Geldrop, ter plaetse Groot Braeckhesen.1. Mary wede. Jan Corstiaens en ke.   2. Jan Henrick Rutten, Jan Henrick Stockelmans en de heer van Geldrop    3. Jan Janss.  van Noerwegen alias Engelen    4. Heylken wede. Cornelis Wijnen en ke

- een beempt "de Beeck“, 3 lopensaet in de Beeckstraet. 1.de heer van Geldrop   2. een gemeynen waterlaet de beeckloop genoempt   3. Willem Gijsberts   4. Beeckstraet.

- land tot driessche liggende, een sestersaet, vercregen van Lauwreyns van Pelt, te Geldrop bij den kerkhoff. 1. de kerckhoff en Jan Willem Wouters   2. Claes Goris   3. Michiel Jaspars   4. de gemeyn straet.

- een beempt, vercregen van Jan van Roy, 3½ lopensaet te Geldrop over den dyck tot Clein Braeckhesen. 1. Wouter Jan Wouters   2 en 3. Lauwreyns Janss. en Jan Wouters 4. de Neerstraet.

- een acker, 3 lopensaet te Geldrop op ten smelen. 1. de ke. Michiel Jacops 2. Cornelis Franss. van Broegel 3. Goris Sebastiaens 4. de heer van Geldrop.

- een beempt, 1 lopensaet en een vierdendeel van een lopensaet te Geldrop, ter plaetse geheten “int Helhuys", vercregen van Willem van Kemenae. 1. en 2. de heer van Geldrop 3. Jan Willems alias Stoopkens 4. Cornelis Franssen van Broegel.

- een beempt, 1 lopensaet en drie quartier, gelegen aldaer int Helhuys voorss. 1. ’t Helhuysstraetken 2. de lestgenoemde beempt en Cornelis Franssen van Broegel 3. Lauwreyns Philips 4. Jan Willem Stoopkens.