De Roskam. (een herberg in Heeze 1582-1795)

Heemkronijk jaar:1973, jaargang:12, nummer:2+3, blz.34 -37

DE ROSKAM

Een Herberg in Heeze 1582 - 1795

door: A.F.N.van Asten

In de jaren 1580 - 1590 lag Heeze midden in het oorlogsgeweld van de 80-jarige oorlog tussen Spanje en de Nederlanden.

De Spaanse en Staatse troepen verschenen om zo te zeggen om beurten in Heeze en andere dorpen van de Meijerij. De bewoners zaten tussen twee vuren en ondervonden daarvan op allerlei manieren de kwade gevolgen. Plunderingen, brandschattingen en gijzeling van inwoners om een losgeld te  bedingen kwamen vrij veel voor.

Zo verschijnen er op 29 januari 1582 voor de schepenen van Heeze enkele Heezenaren in hun "properen persoon" en wel Philip Diricks, Adaem Geraerdt Driessoen, Geraert de Smet, Wouter Boelen, Henrick Geraerdts, Jan Heymans, Jan Meussen, Jan Daems en Goeyaert Vesters.

Zij zijn allen naeste nagebueren van Jan Pappen en ze hebben eendrachtelijk getuycht onder hunne eeden dat Jan Pappen wonend tot Heeze in een herberge genaempt Den Roscamp ende nu gevangen is uit zijn huys den 26 januarij anno 1582 voirleden des savonts ende dat deese selve Jan Pappen is wonende op een heerbaene daer dyverssche weeghen bij malcanderen comen en daer daegelicx alderhande volcke van Weerdt op Eijndoven passeert en repasseert en dat die selve Jan Pappen eenenyegelicken reyssenden man om gelt herbercht endat daer dickwels verscheyden crijsvolk logert dat die borgemeesters tot zijnen huysse brengen . .. . . en dat  hij altoos heeft gehouden een eerlicke herberge endat  deeze herberge genoempt Den Roscamp gelegen is in het middel van onsen dorpe en toebehoerende Jannen Pappen en dat  wij schepenen en burgemeesters hem dagelicx soldaten hebben gebracht die hij eeten ende drynken most geven oft anders souden sij het hem afgenomen hebben.

Soe ist dat  wij schouteth , schepenen en borgemeesters van Heeze ootmoedelick biddende die deese onse brieffven van certificatien sullen sien oft getoent sullen worden, die met goeden ooghen te willen aensien ende hem Jannen Pappen onsen innewoendere willen helpen ontslaen van sijne gevanckenisse.

Deze verklaring aldus te Heeze opgesteld den 29 januari 1582; Adriaen Gobbels als sekretaris had ze geschreven.

Wanneer Jan Pappen weer vrij gekomen is weten we niet. Dat  hij vrij kwam is zeker want op 14 oktober 1582 verschijnt voor de schepenen van Heeze, naast enkele andere Heezenaren, o.a. Jan Emberssoen, waard of herbergier in De Roscamp en omtrent 44 jaar oud. Hij legt er nu naar aanleiding van een schriftelijk verzoek van Lucia een verklaring af. Lucia is de vrouw van meester Jan van Lille, indertijd voor de oorlogsdagen, schoolmeester in Heeze en nu aldaar nog op de Ven wonende. Lucia’s man was namelijk gisteravond 13 oktober 1582 uit zijn huis op de Ven gehaald en door soldaten als gevangene weggevoerd. De bedoeling van Lucia was natuurlijk om haar man, Jan van Lille, weer spoedig vrij te krijgen. Ook hier stellen de schepenen van Heeze weer een met hun schependomszegel voorziene verklaring op waarin ze ootmoediglijk biddende, verzoeken alle kolonels, kapiteins, enz. aan wie deze certificatie getoond zal worden, onze gevangene weer vrij te laten. Hierin verklaart Jan Embers uit De Roscamp dat hij en zijn medegetuigen, deels buren van Mr. Jan van Lille, nooif hebben geweten noch iemand horen zeggen dat  die zelve Mr. Jan, Spaanse ruiters tot Weert of elders zou hebben gehaald, om neder te werpen zekere ruiters te paard die gelogeerd waren tot Heeze ten huize van Jan Pappen in De Roscamp en dienende Mijne Heren de Staten des lants.     Behalve Mr. Jan van Lille de schoolmeester, werd op diezelfde avond van 13 oktober 1582 ook nog Mr. Willem Jochims gegijseld; terwijl Mr. Willem onze pastoer van Heeze, omtrent de kerk was werd ook hij als gevangene weggevoerd. Beiden blijken vrij spoedig hierna weer vrij te zijn. Wat onze Roscamp betreft, deze vinden we in 1596 weer terug terwijl Jan Pappen er nog steeds als herbergier optreedt.

In 1596 dienden een aantal Heezenaren een verzoekschrift in bij de koning Philips II van Spanje naar aanleiding van een doodslag in Heeze op 16 juni van dat jaar. In dat verzoekschrift staat dat de gebroeders Aerdt en Jan Geraert Teuwens met geladen geweren enkele gildebroeders van Sint Agatha hadden lastig gevallen.

Omtrent zonsondergang waren beiden gezien bij het huis van Jan Pappen in de Venderstraat, ze hadden er achter een heg op de loer gelegen. Toen de gildebroeders bij den cruyswech bij Jan Pappen gekomen waren werden ze plots door de gebroeders Theuwens aangevallen; bij het gevecht dat hierna ontstond werd een der aanvallers (Jan) zodanig getroffen dat hij kort daarna overleed. (l)

In de archieven van Heeze hebben we verder niets vermeldenswaard meer over De Roscamp kunnen ontdekken tot we 200 jaar later in 1795 weer een huis zien opduiken dat geheten is De Roskam en nu gelegen ter plaatse aan het Kruys onder de Oude Molen.

* Zou die naam het Kruys soms iets te maken hebben met die cruyswech bij Jan Pappen en die aldaar een kruising van wegen aanduidt ? !

Deze Roskam van 1795 moet wel dezelfde zijn als de Roscamp van Jan Pappen in 1595 en de herberg bij de telling der schouwen in 1600.

Eigenares in 1795 was Hendrina Scheepers weduwe en boedelhoudster van Antony Willem Deelen. (2)

Deze Hendrina Scheepers was vanaf 1791 getrouwd met Jan van Engeland, molenaar in Heeze. Op 14 nov. 1795 renuncieert Hendrina als weduwe van Antony Deelen haar tochtrecht in de goederen van wijlen haar man. Anders gezegd: Hendrina staat het vruchtgebruik van die goederen af aan de erfgenamen van Antony Willem Deelen, die zelf geen kinderen naliet.(3). Nu kwamen de goederen aan de kinderen van Antony's broer en zuster die ze op dezelfde dag bij openbare verkoop weer van de hand deden.

De verkoopceclule hierover luidde aldus:

"Conditien en voorwaarden waar op de Heer Hendrick Bock, rentmeester van de Heer alhier binnen Heeze in kwaliteit als gevolmachtigde van Peter van Tulder als in huwelijk hebbende Anthonet Willem Deelen, Elisabeth Willem Deelen en Willemijn Willem Deelen allen wonende te Weert en van Geertuy van Eyk weduwe van Willem Deelen als moeder en voogdes van haar minderjarige dochter Johanna Maria Deelen mitsgaders van Jan en Willem van Asten wonend te Heeze en volgens procuratie van Arnoldus van Asten wonend in ‘t land van Waes, ten overstaan van drossard en schepenen te Heeze publiek zal verkopen een huizing genaamd den Roskam met het en aangelag mitsgaders verscheidene percelen land, alles door Antony Willem Deelen nagelaten en deze verkopen aangekomen bij afgaan van tochte door Hendrina Scheepers als nagelaten weduwe en boedelhoudster van wijlen de voorn. Antony Willem Deelen, nu hertrouwd met Jan van Engeland wonend te Heeze volgens gerechtelijke akte van afstand daarvan, gepasseerd den 14 nov. 1795.