Vrouwen-hoeve-pacht in Heeze.

Heemkronijk jaar:1978, jaargang:17, nummer:1, blz.10 -11

V R O U W E N - H O E V E - P A C H T in H E E Z E

door: A.F.N. van Asten

In de schepenprotokollen van Heeze vonden we enkele malen dat er bij een transport of verkoop van huizen en percelen grond, behalve de normale lasten zoals grondcijnzen aan de Heer der heerlijkheid renten van opgenomen gelden, legaten aan de pastoor of kerk of aan "den armen", ook nog het betalen van "vrouwen-hoeve pacht" aan de Heer der heerlijkheid Heeze - Leende en Zesgehuchten werd genoemd. Deze last in de vorm van een of meer vaten rogge rustte op het betreffende perceel en moest jaarlijks in geld worden voldaan.

We laten nu, zeer beknopt, enkele akten met vrouwen-hoeve pacht volgen.

In 1484 verkoopt Jan Aert Wespen land in de Eymerickerecker belast met "dry vaet rogg der vrouwen hoeven pacht ". (1)

In 1554 verkoopt de weduwe van Peter Jan Vesters een halve akker gelegen in de Eymerickerecker en "de mispelteren" geheten, vrij behalve 2 vat rogge vrouwe hoeve pacht die de Heer daar uit wil. (2)

Mr. Jan van Lill, de bekende schoolmeester, verkoopt in 1584 aan Jan Goyart Gobbelssoen een stuk land gelegen tot "eymerick ontrent de capellen", vrij behalve 2 vat vrouwenhoeffpacht. (3)

De kinderen en erfgenamen van Frans Jansen Goyarts verkopen in 1626 aan Nicasius Jan Sijnen een huis en hof gelegen op Eimerick naast Nicolaas Mathijs Hermans, vrij behalve 5 vat min een cop rogge vrouwe hoeve pacht. (4)

Goyart Henricx Roubos uit Heeze verkoopt in 1628 aan Antonis Jan Sijnen, voerman en koopman, een cijns van 13 gld. 15st. uit een huis en gronden, hierbij is o.a. een akker "den langenacker" en een groesbeempt "den beliaert", vrij behalve o.a. 3 vat rog vrouwe hoeve pacht. (5)

Deze cijns (van 5½ %) is te lossen met 250 gld.

We lezen in een schepenprotokol van 1718 dat er op naam van Anneke Dirck Mathijs Hermans (mulderin) twee vat en een cop rogge als vrouwen hoeve pacht stond, geldende uit een gelag van 3 vaetsaet en een copsaet ende hierdoor de dreve reght op het casteel is gegraven.

De schepenen hadden hierover "den register van de vrouwenhoevenpacht competerende de Heer van Heeze, nagezien". (6) 

In 1753 was er bij een deling der goederen van Hendrik Peters van Dijck ondermeer sprake van "den heilige kruisacker" belast met een half kop koren jaarlijks te betalen wegens vrouwen hoeve pacht aan de Heer van deze heerlijkheid. (7)