Heemkronijk jaar:1978, jaargang:17, nummer:2, blz.39
L E E N D E - L O N D E N 1716
door: A.F.N. van Asten
De op 24 september 1645 te Leende gedoopte Laurentius Bax was een zoon van Hendrik Bax en Marie Tielens, beiden Leendenaren. Laureyns trouwde met Maria Dirk Bocx, ze hadden twee zonen: Hendrik en Jan. Beiden trokken uit Leende weg. Hendrik vestigde zich in Den Haag, terwijl Jan het een beetje verder zocht, hij stak het Kanaal over en monsterde op het Engelse schip "De hertog van Cambridge". Op 10 januari 1713 had Hendrik Bax, reeds wonend in Den Haag, samen met zijn toen nog minderjarige broer Jan (onder de 24 jaar), een stuk land in Leende verkocht voor de som van 60 guldens; de koper was Hendrik Nelemans wonend aldaar. (1) Deze Leendse transaktie kwamen Jenneke en Catelijn, twee dochters van Joost Hendrik Bitters uit Leende te weten en ze "vernaderden" binnen een jaar - n.l. op 5 januari 1714 - het land dat Hendrik Nelemans van de gebroeders Bax gekocht had. Die twee dochters Bitters waren geboren uit het op 28 oktober 1685 voor de schepenen van Heeze - Leende gesloten huwelijk tussen Joost Hendrik Bitters en Elisabeth Dirk Vriesen alias Bocx. Doordat zij beiden "nader van den bloede" waren - dit betekent meer verwant aan de gebroeders Bax dan Hendrik Nelemans - konden zij dat land eveneens kopen, tenminste als ze tegelijkertijd blinkende en klinkende penningen op tafel legden of zoals men nu zou zeggen: boter bij de vis !
Hendrik Nelemans moest nu voor de "naderman" wijken en van de koop afzien, hij kreeg zijn geld terug en was koper af, de gezusters Bitters hadden het nu gekocht. (2)
Hoe het verder met Jan gegaan is op zee, hebben we niet kunnen achterhalen. Wel kreeg Hendrik op het eind van 1716 bericht dat zijn broer Jan Bax was overleden. Hendrik, wonend in Den Haag, bleek enige erfgenaam; zo had dat Jan Bax in zijn testament op 16 mei 1716 voor zekere getuigen op het schip "De hertog van Cambridge" gemaakt. Niet lang hierna moet Jan overleden zijn. Op 10 oktober 1716 legt Jan Barnes als stuurman van dat schip, te Londen een verklaring of ten overstaan van Heer Thomas Abney, ridder; hierin zegt hij dat Jan Bax op zijn schip overleden was. Deze verklaring vinden we op 4 december 1716 in een schepenprotokol opgetekend. (3)
Bronnen:
1. RA Heeze R 104; folio 258 verso; d.d. 10.01.1713.
2. RA Heeze R 104; folio 336; d.d. 05.01.1714.
3. RA Heeze R 105; folio 93 verso; d.d. 04.12.1716; zie ook
RA Heeze R 14; folio 165; d.d. 31.12.1712 en
RA Heeze R 152; folio 17 verso; d.d. 30.09.1701.