In memoriam koperslager Jan van Dijk.
Heemkronijk jaar:1978, jaargang:17, nummer:3, blz.67 -70
IN MEMORIAM KOPERSLAGER JAN VAN DIJK
door: M. Verhagen - van Draanen
Het overlijden van Jan van Dijk op 10 juni j.l. kwam niet onverwacht. Reeds geruime tijd waren hij en allen in zijn omgeving erop voorbereid. Jan van Dijk is bijna 91 jaar geworden. Een lang, maar ook rijk leven heeft hij geleefd.
Bij gelegenheid van de gouden bruiloft van het echtpaar J. van Dijk Liebregts in 1968 mocht ik in de Heemkronyk, Jaargang VI nr. 5 een artikel plaatsen over KOPERSLAGER JAN VAN DIJK EN HET VERDWIJNENDE AMBACHT.
Enige jaren daarna, in 1970, namen hij en zijn vrouw, samen met o.a. nog meerdere Leendse echtparen hun intrek in het bejaardencentrum "Leenderhof".
Doch, vrijwel dagelijks toog de koperslager nog naar zijn vroegere "smis" om er zijn ambacht uit te oefenen. Het creëren van allerlei koperwerk was en bleef zijn lust en zijn leven. Juist daarom was hij vrij regelmatig in de omgeving op markten van oude ambachten aanwezig. Hij demonstreerde dan met enthousiasme zijn oude ambacht, altijd terzijde gestaan, eerst door zijn vrouw en later door een van zijn kinderen. Aan belangstelling en bewondering en vaak ook aan bestellingen ontbrak het hem bij zo'n gelegenheid niet. Menig koperen moor, marmiet of wat anders ging daa bij naar de nieuwe eigenaar.
In 1971 maakte de heer H.J. van Wijhe uit Eindhoven over Jan van Dijk en zijn ambacht een een half uur durende documentaire, op een 16 mm. kleurenfilm met magnetisch geluid. Enkele jaren eerder al, (1965) maakte de heer A. Smulders uit Someren naar aanleiding van een wedstrijd, uitgeschreven door het Provinciaal Genootschap in Den Bosch, al een sfeervol filmpje over deze koperslager. Deze films moeten voor zijn familie schone herinneringen en voor het heem waardevolle rolprenten zijn!
Ook de oud-voorzitter en mede-oprichter van de Heemkundekring "De Heerlijkheid Heeze - Leende" Anton van Oirschot laat in het boekje "Koper en brons" uit zijn serie "Antiek kopen" (P.P.), d.m.v. diverse foto‘s, Jan van Dijk als koperslager voortleven. Het overlijden van zijn jongste zoon in 1972 en daarna van zijn vrouw in 1975 wierpen een schaduw over de mooie oude dag van deze man. Maar, hij leerde met dit gemis te leven en juist zijn blijvende belangstelling voor zijn ambacht heeft hem daarbij geholpen. Hij wist zijn zonen Frans en Jo steeds meer enthousiast en tot beoefenaars hiervan te maken. Bij het verstrijken van zijn laatste levensjaren moesten deze zonen hem bij zijn werkzaamheden steeds vaker assisteren, want "ut gé nie mér" zoals hij dan wenste; maar hij bleef de leermeester.
Was hij niet in de "smis" en was hij niet op stap met een van zijn kinderen, dan was hij te vinden op zijn kamer; uren bracht hij daar al lezend door. Hij verdiepte zich graag in de historie van zijn omgeving en ook had hij veel belangstelling voor de algemene geschiedenis.
Als geboren en getogen Leendenaar sprak hij graag en met voortduring over Leende van vroeger; zijn eigen heem ging hem zeer aan het hart. Van meet af aan was hij daarom dan ook lid van onze Heemkundekring, waar hij vaak als actief en zeker altijd als een belangstellend lid bij betrokken was. Tot op hoge leeftijd was hij aanwezig bij de lezingen, door de kring georganiseerd. En na afloop daarvan was hij een van diegenen, vaak vergezeld van zijn vrouw, die zich schaarden rond de grote tafel bij Jo Paans in Heeze, en onder het genot van een borrel, wist hij altijd nog wel iets interessants of zomaar iets leuks over "Lind" van vroeger te vertellen. Onnodig te zeggen dat hierbij ook altijd wijlen Sjef van der Zanden aanwezig was. Velen met mij zullen met plezier en met weemoed hier aan terugdenken.
Ook op hoge leeftijd had Leende nog zijn volle aandacht en had hij evenzeer zijn wensen. Zo vond hij dat er weer een waterpomp moest komen op het marktplein. Een vraag waar hij steeds op terugkwam was: "Wordt er nou niks meer gedaan met de resten van de middel- eeuwse holle-boomstam-put die in 1972 werd opgegraven in Boschoven?" (Op Boschoven werd Jan van Dijk geboren en is hij opgegroeid.) "En het hardstenen gemeentewapen van het oude raadhuis (wat nu op de gemeente-werf ligt), kan dat niet een plaats krijgen in het huidige gemeentehuis? "Dit laatste is onlangs nog ter kennis gebracht bij de afdeling gemeentewerken van Leende.
Binnen de gemeente Leende is Jan van Dijk jarenlang zeer actief geweest. Zo was hij vanaf de oprichting in 1919 lid van de Burgerwacht in Leende; hij werd de wapenmeester van de afdeling. Een actieve rol speelde hij jarenlang als commandant van Spuit A (Wijk de Dorpstraat) bij de vrijwillige brandweer. Nadat hij al eerder gildebroeder was van het St. Jacob en St. Anna Gilde, werd hij vanaf de heroprichting in 1935 lid van het Gilde St. Jan Baptist te Leenderstrijp. Meer dan 20 jaar was hij kapitein van dit Gilde. Hij vervaardigde voor dit Gilde de koperen ketels voor 7 dieptrommen en de koperen helm voor de Standaard-ruiter, welke helm in 1968 bij de brand van de boerderij van wed. P. van de Palen ernstig werd beschadigd. Gelukkig werd door dezelfde handen de helm weer geheel hersteld.
Mede voor dit alles, heeft de overheid blijk gegeven van haar waardering, toen op 24 september 1977, aan de vooravond van zijn 90ste verjaardag Jan van Dijk werd onderscheiden met de zilveren medaille in de orde van Oranje Nassau. Deze onderscheiding werd hem uitgereikt door de burgemeester van Leende, de weledele heer R.0.M. Waelput. Op het gazon voor het bejaardencentrum "Leenderhof" vond de uitreiking plaats; de jubilaris omringd door zijn vele kinderen, klein- en achterkleinkinderen werd direct daarna met een vendelhulde door het Gilde St. Jan Baptist gehuldigd. Vele bewoners van het "Leenderhof" waren vanaf hun kamer getuige van deze feestelijke bijeenkomst. Heus het was een waar schouwspel. Ook de Heemkundekring "de Heerlijkheid Heeze, Leende en Zesgehuchten" heeft zijn oudste heemkundelid gehuldigd. Tijdens een heemkundige bijeenkomst, op 29 november 1977, gehouden in het bejaardenhuis “Leenderhof “werd hem het erelidmaatschap aangeboden wegens zijn vele verdiensten voor de heemkunde in het algemeen en voor zijn ambacht in het bijzonder.
Een geste zeer op zijn plaats! Nadat de Koninklijke Fanfare Philharmonie Leende, Jan van Dijk een serenade had gebracht, belichtte wijlen Sjef van der Zanden op zijn eigen wijze de voorgeschiedenis van de jubilaris. De heer J. Dekkers uit Best, die op latere leeftijd het vervaardigen van koperwerk met de hand, van Jan van Dijk heeft geleerd, gaf een uitvoerige demonstratie van zijn vaardigheid. Tenslotte vertoonde de heer H. van Wijhe de door hem gemaakte documentaire over Jan van Dijk en zijn ambacht.
Met het overlijden van Jan van Dijk is opnieuw een markant figuur uit de Leendse gemeenschap heengegaan.
Op 14 juni j.l. kwamen velen naar de requiemmis voor Jan van Dijk in de parochiekerk St. Petrus Banden te Leende. Pastoor A. van Loon herdacht hem in een mooie toespraak. Vanaf het zangkoor weerklonken de trompetklanken, waarmee een kleinzoon een "vaarwel" aan zijn grootvader vertolkte. Gildebroeders van het St. Jan Baptist Gilde droegen de oude gildebroeder naar zijn laatste rustplaats.
Leende, september 1978.
.