Nieuwe bodemvondsten uit Leenderstrijp.

Heemkronijk jaar:1979, jaargang:18, nummer:2, blz.63 -65

NIEUWE BODEMVONDSTEN UIT LEENDERSTRIJP

door: Drs. W.H.Th. Knippenberg

Onlangs vond de heer Theod. Raassens, Renhoek 6 te Leenderstrijp, bij het graven van een kuil bij zijn boerderij een groot fragment van een fraaie kruik met versierde buik uit 1584.

Deze kruik is gemaakt te Raeren, een dorp ten zuiden van Aken maar thans in België gelegen; Raeren was vanaf de 16de eeuw beroemd om zijn mooie kruiken met bruin zoutglazuur en een van de voornaamste centra voor het bakken van het harde steengoed. Er was veel export vooral naar België en Nederland; ook in Noorwegen, Zweden, en Zuid-Engeland is steengoed uit dit centrum opgegraven.

Een bekende pottenbakkersfamilie te Raeren was de familie Mennicken. Op de kruik van Leenderstrijp staan de initialen B M van Baldem Men- nicken, van wie gedateerde stukken bekend zijn uit de jaren 1575-1585; de cijfers 84 op de kruik geven de datering aan; 1584.

Het gevonden fragment, voet en buik, is 14 cm. hoog ( type Steinzeug nr. 364 en kleurenplaat IV ); hals, oor en deksel ontbreken, maar de kruik zal oorspronkelijk ongeveer 25 cm. hoog geweest zijn. Op de cylinder-vormige buikfries staan zeven muzen afgebeeld met haar namen, van elkaar gescheiden door zuilen en rondboogarkaden. De muzen, dochters van de Griekse oppergod Zeus, werden beschouwd als beschermsters van kunsten en wetenschappen; soms worden negen muzen vermeld, maar op de kruik staan slechts de volgende zeven:

MELPOMENE, de muze van het treurspel;

THALIA, de muze van het blijspel;

EVT(erpe), de muze van de lyrische dichtkunst;

TERPSICHORE, de muze van de dans;

CLIO, de muze van de geschiedschrijving;

POLI(hymnia), de muze van de welsprekendheid

CALIOPE, de muze van het heldendicht; en "84" ( = 1584 ).

In een ouder nummer ( Heemkronyk nr. 1, jaargang 16, 1977, pag. 4 - 8 ) hebben we vondsten beschreven die eveneens te Leenderstrijp, maar ongeveer een kilometer meer naar het zuiden, waren opgegraven bij de boerderij van Jos Cardinaal, Strijperstraat 20. Ook daar was een fraaie kruik van steengoed te voorschijn gekomen; gezien de voorstellingen moet die kruik rond 1560 worden gedateerd. De oude put aldaar wordt in het boek van Willem Iven en Teo van Gerwen, "Lind dè is de sgonste plats" ( 1974, pag. 27 ) voorlopig gedateerd als Merovingisch of vroeg- middeleeuws; daar echter alle vondsten uit de afvalkuilen en omgeving tot nu toe geen oudere datering leveren dan de 16de eeuw, zal de put waarschijnlijk ook wel uit die tijd afkomstig zijn. Het blijft echter mogelijk dat ter plaatse een oude kloosterhoeve heeft gestaan, die toebehoorde aan het Premonstratenzer vrouwenconvent van Keizersbosch te Neer; dit convent had vanaf 1285 het patronaatsrecht van de kerken van Leende en Heeze. De plunderingen en brandschat-tingen door rondtrekkende legers in de eerste helft van de 16de eeuw en gedurende de gehele Tachtigjarige Oorlog ( 1568 - 1648 ), beschreven in "Dyt Gheyt aen der kyrcken van leendt" in 1974, hebben misschien aan het bestaan van deze hoeve een einde gemaakt. Gezien de rijke vondsten moet het een welvarende hoeve geweest zijn.

Intussen zijn uit de bodem weer nieuwe voorwerpen te voorschijn geko- men. Behalve het prachtige pijpaarden beeldje van het Kind Jezus uit de 15de - 16de eeuw, reeds de vorige keer beschreven, is nog een frag- ment gevonden van een tweede iets groter pijpaarden beeldje. Het is iets meer geelachtig van kleur. Bewaard is alleen een hand, die een vogel ( duif? valk? papegaai? ) bij de poten vast houdt. Hopelijk komen in de toekomst meer fragmenten uit de bodem, zodat de aard van dit beeldje duidelijker kan worden aangegeven. Deze beeldjes versterken de indruk, dat het oud kloosterbezit is geweest, zoals dat ook het geval is bij de beeldjes, gevonden bij het klooster Eikendonk in Den Dungen.