Schuttersfeest te Geldrop.

Heemkronijk jaar:1979, jaargang:18, nummer:3, blz.88 -93

S C H U T T E R S F E E S T   T E   G E L D R O P

door: A. Jansen. †

Dit is de titel van een klein schriftje dat bewaard wordt in het parochie-archief van de Brigidakerk te Geldrop. Hierin wordt verslag gedaan van een feest dat in Geldrop gehouden werd ter gelegenheid van het 300-jarig bestaan, in 1894, van het Catharina en Barbaragilde.

Of dit gilde inderdaad in 1594 opgericht is, is niet erg waarschijnlijk. Mogelijk is het een honderdtal jaar ouder want reeds in 1494 worden er in de parochiekerk van Geldrop altaren genoemd die toegewijd waren aan Catharina en Barbara (zie: De oude dekenaten Cuyk, Woensel en Hilvarenbeek in de 15de en 16 e eeuwse registers van het aartsdia-konaat Kempenland, deel I, Nijmegen 1968, blz. 184 e.v.).

Deze altaren behoeven niet noodzakelijkerwijze met een Catharina of een Barbaragilde in verband te staan maar zo onwaarschijnlijk is dit ook weer niet. Maar toch is het typisch dat men in 1894 het 300-jarig bestaan van het gilde vierde dat uit twee gildes zou zijn samengesmolten (hierop wil ik nog een keer terugkomen). Zou dit niet op een foutieve lezing van de oude documenten, waarvan in het schriftje sprake is, kunnen duiden? We hebben dit nog niet kunnen controleren daar de documenten door ons niet zijn teruggevonden. In het schriftje wordt ook geen enkele bron genoemd zodat we het een en ander misschien wel nooit meer kunnen controleren.

Naast dit verslag bevat het schriftje ook nog een samenvatting van "Het 50 jarig jubelfeest Van het gezelschap St. Sebastiaan te Geldrop" dat op 17 augustus 1887 gevierd werd. Misschien komen we op dit verslag ook nog wel eens een keer terug.

Reeds eerder publiceerden we in de Heemkronyk (jrg.10,1971,b1z.40 t/m 42 een stukje uit een feestgids die uitgegeven werd ter gelegenheid van het "gouden en zilveren jubileum van onzen geliefden Herder den Zeer Eerw. Heer F.P.J. Aertnijs" (uitgave Theod. Sweegers, Geldrop 1903) waarin we reeds wezen op het feit hoe men in onze omgeving bepaalde feiten feestelijk herdacht.  

Aan dit facet van dergelijke feesten is tot op heden weinig aandacht besteed. Vandaar dat we dit interessante verslag maar in zijn geheel zullen weergeven temeer daar het ons als het ware door de ogen van een tijdgenoot dit feest nog eens mee laat maken. Een ander getuige van dit feest is de zilveren penning die als derde prijs uitgereikt werd aan het Zesgehuchtense St. Jorisgilde en die in de gildekamer van het kasteel van Geldrop bewaard wordt (zie afbeelding op de volgende bladzijde). Deze zware penning die in neo-barokke trant is uitgevoerd meet 51 mm. in doorsnede en is een goed voorbeeld van een prijspenning uit die tijd.

Wie was de schrijver van dit stuk? Gezien de bewaarplaats moet dit stuk door een van de Geldropse geestelijken geschreven zijn. Waarschijnlijk is het pastoor F.P.J. Aertnijs, die op 1 januari 1878 pastoor van Geldrop werd, geweest die dit stukje geschreven heeft. We kunnen zeggen dat hij een zeer lezenswaardig verslag geschreven heeft.

S C H U T T E R S F E E S T  T E  G E L D R O P.

Bij gelegenheid van het 300 jarig bestaan der gilde St. Catharina - Barbara 1594-1894 Zondag 15 juli.

T Was feest te Geldrop en wanneer Geldrop's notabelen zich er toe leenen om eens flink feest te vieren, dan kan men reeds bij voorbaat verzekerd zijn dat men iets te zien krijgt wat aan oog en hart slechts zelden te genieten word gegeven.

Thans zou het 300 jarig bestaan der Schutterij Catharina en Barbara op prechtige wijzen gevierd worden.

Niet minder dan 43 gilden hadden zich aangemeld om aan den vreedzame strijd deel te nemen. 't Was een grootschen aanblik toen de lange schilderachtige stoet op het kerkplein gevormd werd. Verlokkelijk klonk het tromgeroffel, terwijl de vanen onder eene aangename bries zich ontplooiden en van de rijk met vlaggen getaoide huizen het welkom werd toegeroepen. Daar is de muziek Religio et Ars van Eindhoven en La Reunion Musicale van Geldrop die terwijl zij beurtelings een vrolijke en opwekkende marche doen hooren hunne plaats in den schoonen bontgetinte schilderachtige stoet innemen.

Langzaam komt deze in beweging door de zorgen der feestcommissie zeer regelmatig en keurig gevormd en ook onder den zorg in eene voortreffelijke orde gehouden.

Door Mevrouw de Douairiere Hoevenaar van Geldrop was bereidwíllig de laan des Kasteels ter beschikking gesteld en zoo had men eene voortreffelijke gelegenheid om van het kerkplein links de kom der gemeente te bereiken.

Aan de groote poort stapte de feestcommissie de familie Hoevenaar, die daar hare opwachting maakte tegemoet en een lid dier commissie met den Burgemeester als eere voorzitter in haar midden, bracht nogmaals dank aan de edelmoedige Douairiere voor de milde bijdragen zoo welwillend geschonken, voor de hooge belangstelling zoo ruimschoots beloond, voor de steun zoo edelmoedig verleend. Als wij bedenken zegde spreker dat de geschiedenis onzer Schutse zoo nauw verwant is met die dezer heerlijkheid, dan laat het zich verklaren waarom wij de gebruiken onzer voorvaderen indachtig, zoo gretig van deze gelegenheid gebruik hebben gemaakt om door ware feestelijke demonstratie aan de oude heerlijkheid, het kasteel van Geldrop, U, als Geldrops dierbre Vrouwe, onze verknochtheid en toegenegenheid, onze eerbiedwaardige hulde te komen betuigen.

Daarop nam Baron van Welderen Rengers, Schoonzoon van de Douairiere het woord en wees erop hoe uit oude papieren blijkt dat 300 jaren geleden hier twee Schutterijen bestonden die later in malkander zijn gesmolten. Was vroeger het doel de heerlijkheid in nood te beschermen, tegenwoordig is dat gelukkig overbodig geworden, maar door 't vormen van goed geoefende Schutters is men steeds nog ijverig werkzaam en in 't belang van 's lands weerbaarheid wat zeker ook heden nog zijn groot nut heeft. Baron Van Welderen dankte warm in naam der gansche familie voor de betoonde belangstelling. Terwijl hier de stoppen knallen en een glaasje schuimende wijn gedronken werd gaan wij vooruit om den stoet bij de intrede des dorps te ontmoeten.

Hoe prachtig wapperen de oude verkleurde vanen boven de hoofden der menigten, hoe zalig marcheren daarheen al de koningen met de teeken hunner waardigheid omhangen met hun zilveren schilden, vaak zoo zwaar dat Sire goede beenen moet hebben om al die weelde te dragen, de kranige tambours met hunne vederbosschen en eeuwenoude trom waarop zij zoo gaarne een flinke roffel slaan wanneer de muziek een oogenblik zwijgt; de tambours majoors die in het volle bewustzijn hunner waardigheid den stok hanteeren, de keizers, de dekens en andere waardigheidsbekleeders die met hunne eigenaardige versieringen en kleederdrachten iets typisch gaven aan dezen stoet, iets karakteristiek vol schilderachtige afwisseling.

Jammer dat naar 't schijnt geen photographe er aan gedacht heeft dezen stoet in beeld te brengen. Hij was 't waardig! Voeg daarbij de Harmonieën die zich op voortreffelijke wijze van hare zware taak kweten met verscheidene leden van den wiel rijders kring die op hunne eigenaardige wijze den stoet opluísterden.