VERBALEN VOER DIE VAN HEESE ENDE LEENDE

Heemkronijk jaar:1970, jaargang:9, nummer:3 en 4, blz.13 -26

VERBALEN VOER DIE VAN HEESE ENDE LEENDE

door: A.F.N. van Asten

In verband met een geschil tussen de ingezetenen van Leende en Maximiliaan van Horne, heer van Heeze en Leende, over de vraag of zekere heide door de heer in pacht of tegen een jaarlijkse redelijke gift in gebruik is gegeven, heeft er voor de Raad van Brabant te Brussel een proces plaats gehad.

De Leendenaren waren de eisende partij of de "impetranten" en de heer, Maximiliaan van Horne, was de tegenpartij en dus de "gedaighde".

Commissarissen van de Raad kwamen naar de heerlijkheid en hebben ter plaatse een ooggetuige verslag "ostenciën oculair“ gemaakt. Ze hebben op drie achtereenvolgende dagen n.l. 18, 19 en 20 juli 1527 de heerlijkheid verkend en al rijdend te paard (?)  de verschillende percelen en hun begrenzingen opgenomen. Zij werden op hun tocht begeleid door advocaat Jaspar Steijnen, procureur Godevart de Haene en Jan Wouters, de schout van de heer van Heeze, Leende en Zesgehuchten.

Over het verbaal van deze grensopneming in 1527 werd diverse malen een vidimus  gemaakt o.a. een op 18 juli 1563 en een op 12 december 1567. Het hieronder gepubliceerde vidimus is een akte of oorkonde waarin koning Philips ll van Spanje als heer der Nederlanden, een afschrift van dat verbaal laat geven. In deze akte is dus de juiste weergave van het verbaal opgenomen, bekrachtigd met het zegel van de koning.

Het verbaal is geschreven op een katern van twaalf bladen perkament van 37,5 x 27,5 cm. waarbij hete laatste blad blanco is gebleven. Het geheel heeft een perkamenten titelomslag, waarop: "Verbalen voer die van Heeze ende Leende, aangapende hoender verschijnende

gemeijnten. Verder zit er nog een groen-zijden koord om; het zegel ontbreekt helaas. Het geheel zit in een kartonnen omslag en is aanwezig in het oud archief op het gemeentehuis te Heeze.

In hetzelfde archief bevind zich nog een document in kartonnen omslag, inhoudende twee stukken, n.l.:
1.   Het verhaal van de grensopneming op 18-20 juli 1527, zijnde een authentieke kopie van 18 juli 1563, geschreven op een katern van acht bladen perkament in quarto.
2.   Het vonnis van de Raad van Brabant in het geschil van de ingezetenen met hun heer. Dit stuk is eveneens geschreven op acht bladen perkament in quarto, waarvan het achtste blad bijna geheel is afgeknaagd, waardoor het slot met de beslissing over de hoofdvraag en de datum ontbreken.

Deze twee stukken zijn samen ingenaaid in een perkamenten titelomslag. De tekst van onderstaand verbaal hebben we zo getrouw mogelijk weergegeven, alleen de interpunctie hebben we hier en daar veranderd om het geheel wat beter leesbaar re maken. Ook de kapitaal opgenomen persoonsnamen en toponiemen betreft een ingreep van ons.

Philips Bij der Gratien Goids coninck van Castilien, van Leon, van Arragon van Navarre, van Naples, van beiden Sicillien, van Mailliorcq, van Sardanie, van den eylanden van Yndien ende vaster eerden, der zee occeane, Aertshertoge van Oisteinrijck, hertoge van Bourgoingien, van Lothrijck, van Brabant, (1) van Lymborch, van Luxemborch, van Geldre ende van Milanen, Greve van Habsbourch, van Vlaenderen, van Arthois, van Bourgoingien, Palsgreve ende van Henegouwen, van Hollandt, van Zeelandt, van Namen ende van Zytphen, Prince van Zwave, Merckgreve des heylichs rijcx, heere van Vrieslandt, van Salius, van Mechelen, van der Stadtsteden ende Lande van vuytrecht, Overijssel ende Groeningen ende Dominateur in Asien ende in Affrycken.

Allen den ghenen die dese onse brieven zullen zien off hooren lesen, Saluyt.

Van wegen der gemeijne ingesetene van LEENDE, is ons bij hunder supplicacien verthoent ende te kennen gegeven geweest, hoe dat zij supplianten als impetranten in onse Rade geordineert inden voirsr. onsen Lande van Brabant gehadt hadden zekere proces, tegen wijlen heeren Maximiliaan de Horne (2) als Heere van Heze ende Leende gedaighde, ter cause van der heyden ende gemeynten by ende omtrent den dorpen van Heeze ende Leende den voirsr. gedaighde toebehoirende gelegen, in welk proces partie gewesen zijnde ten thoone zoe zijn den selven processe aengaende van ende bij commissarissen van de selve onse Rade tusschen die voirsr. partien gedaen ende genomen zekere designacien (3)  ende tostencien oculair die bij deselve commissarissen zijn gestelt  geweest in geschrifte turneert ende naemaels tinden  voirsr. processe getueert, ende dair op oick rectt ende justicie gedaen ende van welcken verbale die supplianten oick hadden gevracht copie auctentycke/ nairdere blijckende bij den bescheede dair aff zijnde, mair want alle dingen met Ianckheyt van tijde vergaen ende dat die voirsr. suppl. tot eeuwiger memorien van den voirs. verbale gheere souden hebben ende behouden auctentyck bescheedt int perckement gescreven, zoe hadden die voirsr. sust. gebeden dat ons soude believen hen bij den greffier van den selven onsen Rade dair over ‘tvoirsr. proces meten selven verbaele waeren berustende te doen expedieren een auctentyck vidimus int parckement gescreven ende ‘t selve te zegeten met onsen zegete al hertoge van Brabant in behoirlijcker ende gewoenlijcker tormen.

Doen te wetene dat wij geneycht wesende ter beden der voirsr. suppl. hebben ‘t voirsr. verbaele wel ende int lange doen oversien ende visiteren, ende 't selve bevonden gans gheve ende geheel nyt gevicieert, geraseere off gecancelleert, (4) noch oick in eenige zijnner leden suspect, (5) van welcken verbale die teneur van woerde te woirde (6) hier na volght ende is dese:

" Op huyden achtien july anno zeven en twintich (7) heeft meester JASPAR STYNEN, advocaet ende GODEVAERT DE HAENE, procureur met JANNEN WOUTERS, schouteth van den gedaighde, onss. commissarissen geleydt van GELDROP treckende den wegh nae EYNDHOVEN beghinnende aen een cleyn broecxken aldaer die gedaighde sustineren (8) dat beghint die heerlyckheyt van HEEZE ende LEENDE, ende de buyten prochie van GELDROP (Zesgehuchten), ende alsoe voerts geleydt over een gemeynte tot aen den hoeck van der erven DIERICX GHEENEN aldair zij ons bewesen hebben een houtene staeck vuyter aerden staende omtrent drie voeten, welcken staeck zij bewijsen ende sustineren te zijne eenen pael ende teycken van gescheyde, voirtijden aldair gestelt ter plaetse geheyten 't gehucht van HULST ende dat desen pael scheydt de vercheinsde gemeynte ter kercken van GELDROP waerts den gemeynen ondersaten van der buyten prochien van GELDROP toebehoirende / van der gemeynten ende aerde den heere toebehoiren, liggende op d'ander zijde nae EIJNDHOVEN streckende den selven pael linnierecht tusschen beyde die gemeynten tot op eenen anderen houtene pael staende aen t'huys van CLAES GHIJSSELS zuytwaerts gaende in de gracht. Sustineren voerts dar zoe verre d'ingeseten van der buyten prochien van GELDROP tegen den heere nu nyet en hadde die gemeynte verpacht, zoe zij altijts hebben gedaen, dat zij nyet en souden moegen gebruycken die selve gemeynte liggende nae EIJNDHOVEN ende van desen lesten pael streckende nae d'weste ende weder om nae EIJNDHOVEN ter plaetsen geheyten de VELDYNE, hebben zij ons gethoent op d'een zijde van den varnwege (9) een plaetse daer zij sustineren, dat eenen gelijckene pael gestaen heeft, afpalende over d'een zijde nae GELDROP de vercheinsde gemeynte van den ondersaten vannen voirsr. buyten prochien tegen den aert ende gemeynte den heere toebehoirende als voirsr. is. Dese ostencie is ons gedaen in presencien van JANNE REYNEN, procureur van den impetranten ende tegewoirdicheit van den personen hiernae volgen:

GIELIS VAN DEN DIJCKE, HENRICK VERBEKE, REYNIER VAN DEN RUL, JAN ZEGERS, HENRICK JORDINS, WOUTER MEESTER WOUTERS, THIELMAN GHYBEN (10), HENRICK VAN LOUWKENS alias VAN HULSEN, HENRICK GOEDENS, JAN THEEUS.

Ende van dezen lesten pael hebben ons voerts geleydt tot in de gehuchte van der voirsr. prochie geheyten ten RIELE aldaer zij ons op een groen plaetse tegenover de beslotene velden geheyten de KANNIART geleydt hebben, ende gesustineert dat op de voirsr. groene plaertse eenen gelijckene cheinspael  (11) gestaen heeft daer aff zij sustineren dat zekre verrot hout d'welck zij ons thoenden liggende om daer over te gaene over een beecxken te zijne geweest den lesten gedesigneerde pael Sustineren noch als voir dat/ met deser linien vanden eenen pael  trotten anderen die gmeynte op de zijde nae EYNDHOVEN ende zoe westwaarts nae AELST is de gemeynte van den heere van GAESBEKE nyer vercheinst mair verpacht wesende zoe verre die heerlyckheit van HEEZE ende LEENDE streckende is en op d'ander zijde nae GELDROP is verscheinsten gemeynte als voere. Ende van deser lester plaetsen hebben ons voerts geleydt zuytwaerts nae HEEZE tegen AELST over genoech linie recht tot eender plaetse geheyten de VLOET noch onder t'gehucht van RIELE aldair zij ons bewesen (12) hebben eenen hoogen ouden eyckene pael omtrent drye voeten vuyter aerden staende, den welcken zij oick sustineren te zijne eenen cheinspael afpalende ende scheydende gelyck die andere paelen te wetene t'sheere gemeynte nyet vercheinst wesende aen d'een zijde ende aen d'ander zijde de vercheinsde gemeynte als voirscreven is. Ende van desen paele hebben ons voirts geleydt duer de voirsr. gemeynte genoech na de thorre van HEEZE tot een plaetse geheyten voor ‘t CRAENBROECK (13) aldair zij ons gethoent hebben een plaetse dair zij sustineeren dat eenen gelijcken cheinspael gestaen heeft, corresponderen genoegh linnie recht op den torre van HEEZE, met welcke twee paelen zij sustineren die voirts gemeynte respective te scheydene als voren. Ende van deser plaetsen voirts opwaerts gaende na den torre van HEEZE tot aen d'eynde van eenen cleynen bosschelken van cleynen heysteren aldaer zij ons gethoent hebben eenen langen eickenen pael in ende vuyter eerden drye off vier voeten staende, ter plaetsen geheyten tegen thuysken over, dair mede  sustineren dat van deser plaetsen over d'een zijde teghe AELST overe totten voirscreven lesten houtene pael is de gemeynte van de gedaighde nyet vercheinst wesende, ende over d'ander zijde/nae GELDROP vercheinst wesende. Sustineren voirts dat de voirsr. eyckene bosch staet op sheeren gront nyet vercheinst wesende ende bij zijne officieren aldaer gesedt ende gestelt.

Op huyden negenthien July anno predicto, hebben die voirsr. gedaighde vuyten den dorpe van GELDROP ons geleydt in presentie van JANNEN REYNEN voirscreven tot inden dorpe van HEEZE ter plaetse van den gehuchten geheyten den RUL aldaer zij ons gethoent hebben eenen hoogen houtene pael omtrent vijf voeten staende vuyter eerden, dewelke zij sustineren te zijne eenen cheinspael afpaelende myne heeren gemeynte nyet vercheinst wesende liggende van GELDROP totten voirsr. pael toe voer de gemeynte dyen van HEEZE toebehoirende ende die welcke zij tegen den voirsr. heere vercheinst hebben. Hier beghinnende westweerts die selve vercheinsde gemeynte ende zoe voirts met eenen keer van deser paele streckende tot eenen anderen pael oistwaerts over SOEREDIJK tot aen de hoeck van den EUSELE (14) voirtijen toebehoirt hebbende WILLEKEN EERLKENS, aldair zij ons gethoent hebben eenen anderen houtene pael, met welcken paele dair aff zuytweerts gaende tot eenen anderen pael staende aen de THIERLKENSDIJCK, die zij ons oick gethoent hebben. Zij gedaighden sustineren affgepaelt ende gescheydene te wordene de vercheinsde gemeynte dyen van HEEZE toebehoirende op d'een zijde westwaerts nae HEEZE ende op d'ander zijde oistwaerts des heeren van GAESBEKE aert (15) ende gemeynte die d'ingesetene tegen hem in pachtinge houdende zijn, zoe verre die selve gemeynte hier streckende is totter heerlyckheyt van Mierle, versueckende voirts verbale te hebbene gemaict dat die vercheinsde erve zijn goede broecken ende weyde; vele beter dan die nyet vercheinst en zijn. Ende vanden voirsr. lesten pael/

hebben zij ons lynie recht geleydt tot eenen anderen hoogen houten pael omtrent vier off vijf voeten vuyter eerde staende, geheyten den HAGENPAEL aen sheeren eusele, den welcken zij sust. insgelijck te zijn eenen cheinspael affpaelende als voere respective ende van desen lesten pael hebben zij ons voirts met eenen keere meer westwaerts geleydt tot een plaetse geheyten 't HOEYBROECK aldair zij ons gethoent hebben eenen groote houtene pael staende vuyter eerde wel zesse voeten, den welcken zij sust. oick te zijn eenen cheinspael affpaelende ende scheydende ten beyden zijden als voere vanden anderen geseyght is. Ende van desen lesten pael voirts hebben zij ons geleydt voirts linnie recht verre duer die heyden ende aerden totter plaetse geheeten t’OEVELWEGEN in ende bij de riviere geheyten de AA, aldaer zij ons gethoent hebben eenen grooten hulten pael, wel vijf of zesse voeren staende vuyter eerden sust. dat van den voirsr. lesten pael tot desen pael toe die heyden ende gemeynte liggende op de zijde nae HEEZE de welcken zij ons gethoent hebben ende groot is, is de vercheinsde gemeynte ende met desen pael gescheyden en affgepaelt wordt van den aerde ende erve der voirs. gedaighde toebehoorende ende by die van HEEZE tegen den gedaighde in pachtinge genomen. Over d'ander zijde t’oistwaerts liggende zoe verre die streckende is aen de goeden van STERCXSELE den prelaat ende goidtshuyse van EVERBODE toebehoirende verclerende voirts dat hier eyndt die voirscreven gemeynte ende aerde aen deze zijde oistweerts comende, aen de beheympde velden ende plaetsen private persoonen toebehoirende, nae den welcken hebben zij ons op d'ander zijde van der versloten erffven geleydt op een gemeynte ende heyde liggende tegenover den thorre van LEENDE, aldair zij ons gethoent hebben den hoeck aen de grachten/

van den lande toebehoirden JANNE DE LOUWERE, ter plaetse geheyten SANTHORICK eenen houtene pael staende omtrent drye off vier voeten vuyter eerden, den welcken zij sustineren te zijne apen deze zijde oick eenen cheinspael corresponderen op eenen anderen pael recht zuytweerts daer zij ons leyden zullen, sustineren voirts dat met desen ende andre naevolgende palen affgepaelt ende gescheyden wordden die vercheinste gemeynte, die welcke zij sustineren te liggene op de zijde oistweerts ende toe te behoiren den gemeynen ingesetene van HEEZE onder ‘t gehuchte geheyten den VENNE woenachtig ende van LEENDE onder de gehuchten OISTERYCK ende BOSCHOVEN geseten tsamen ende onverscheyden ende dat zij t’samen dair aff den cheyns betaelen. Ende dat op d'ander zijde te LEENDE weerts is de erffve ende den aert den gedaighde toebehoiren, in pachtinge vuytgegeven ende de welcke die voirsr. van HEEZE in pachtinge houdende zijn, ende zoe verre als aangaat dyen voirscreven van LEENDE zoe wel onder t'voirsr. gehucht den VENNE als alle d'andre is nu treint plaetse contencieulx gemerct dat zij egheen pachtinge tegen den voirsr. gedaighde en hebben willen nemen, te weitene hebben van de voirsr. palen ons voirts geleydt linie recht tot eenen andere houten pael staende vuyter vijff off zesse voeten, geheyten VONDELBERGHSPAEL afpaelende ende scheydende als voire. Ende van desen pael hebben ons geleydt linie recht tot eenen anderen grooten pael, geheyten DEN GROOTEN STALPAEL palende ende scheydende als voere, verclerende dat die voirsr. vercheinste gemeynte oistweerts hoort toe den voirsr. gehuchten van HEEZE ende LEENDE totten goeden van den huchten zoe verre die heerlyckheyt van HEEZE ende LEENDE heur streckende is over de duysent bunderen groot ende meer ende zoe verre men met ooghen zien mach./

Sustinerende voirts dat diverse bercken boomen die staen tegen over den voirsr. pael genoempt den GROENEN STAL die zij ons aldair in vele ende grooten getaele gewesen hebben, staen op d'erffve vande gedaighden ende bij den schouteth nu zijnde aldair gesedt. Ende van desen pael wederom oistwaerts nae HUCHTEN hebben zij ons gethoent eenen anderen grooten houtene pael dair in de eerde staende lanck omtrent zesse voeten ter plaetsen geheeten den BERCKENHEUVEL dair tegen over oistweerts staet groote quantiteyt van broecken, welcke broecken ende andere heyde ende gemeynte op de oistzijde liggende zij sust. vercheynst te zijne ende toebehoiren als voere ende op d'ander zijde den gedaighde als voer toebehoirende. Ende van dezen lesten pael hebben zij ons geleydt voirts lynie recht nae den Huechten opeenen anderen houtene pael die wij dair bevonden hebben in der eerde ende dair vuyt omtrent zesse voeten staende ter plaetse geheyten GHINDER BENEDEN afpalend ende scheydende als voere. Ende van dair voirts hebben zij ons geleydt aende vuytersten pael van der heerlyckheyt van HEEZE ende LEENDE, dair zij ons gethoent hebben eenen put nyet verre van den goeden van den HUECHTEN in welcken putte zij sustineren gestaen te hebbene eene groote houtene pael geheyten den GEHUCHT PAEL aldair zij sustineren te scheydene drye diverse heerlyckheyden ende goeden, te wetene die heerlyckheyt van HEEZE ende LEENDE, ende die heerlyckheyt van MAERHEZE en t' goed TEN HOOCHTEN toebehoirende der abdissen ende goidtshuyse van REMUNDE, (16) sustinerende voirts dat tot hier toe die erffven aerde ende gemeynte liggende op de weste ende zuyde zijde totter heerlyckheyt van MAERHEZE toe, is die erffve van de gedaighden bij hen te pachte vuytgegeven, ende tot hiertoe aengaende de voirsr. impetrant beghinnende aen de voirsr. letsten pael/ geheyten den SANTHORICK is plaetse contencieulx ende op d'andere zijde oistwerts vercheinsde gemeynte den voirsr. Gehuchten int gemeyne toebehoiren in maten boven vercleert. Nae dese reysende wederomme nae HEEZE hebben die gedaighden ons bewesen eenen andere houten pael vuyter eerde staende wel zesse of zeven voeten tegen d”OVERWEGENSCHE STRATE welcken pael zij seggen te corresponderen op eenen andere pael noortweerts nae GELDROP geheyten aen GERRIT GHEENEN HORRICK staende aen d'erve ende huysinghe JANS VERRA, den welcken zij ons bewesen hebben staende vuyter eerden omtrent vier voeten, sust. dat d'erve oistweerts over deze palen is vercheinsde gemeynte, toebehoren den gehuchten off hertganck van HEYMERICK onder HEEZE, ende dat den aert over d'andere zijde van deser paele te HEEZE waarts is verpachte erffve in de aert van de gedaighde ende in pachte bij die van HEEZE gebruyckt int gemeijne, ende zoe verre als’t aengaet die van LEENDE is plaetse contencieux ende sustineerden voerts dat van dese pale met eenen, keere lancx thuys van den voirsz. JANNE VERRA ende voirts lancx de begraven (17) erffve streckende tot aen den pael van hout staende tot HEEZE aen 't CRUYS, welcken pael zij ons oick op de noortzijde bewesen hebben aen den hoeck van den huyse PAUWELS van GHIPPINGEN d'erve ende is insgelijks vercheinsde erve den voirscreven hertganck te behoirende, ende dat groote menichte van eyckene boomen op dese vercheinsde erffve stuende, die zij ons gethoent hebben toebehoiren den selven hertganck met oick een venne d'welck zij seggen vol moers te liggenede de voirsz. hertganck ende gemeijnte toebehoirende al totten voirsr. pale ten CRUYSKEN voirsr. staende.

Op huyden twentich dagen in julio anno predicto (18) hebben ons die voirsr. meester JASPAR STIJNEN, GODEVAERT DE HAEN ende Schouteth van wegen, des voirsr. gedaighden geleijdt vuijt den voirsz. dorpe van GELDROP om te reyse nae LEENDE ende corts vuyt den dorpe van GELDROP comende op een plaetse genoempt ‘t' HOUDT d'welck zij seggen  e zijne een gehuchte onder die buyten prochie van GELDROP ende wesende onder die heerlyckheijt HEEZE ende LEENDE, ende hebben ons aldair gethoent op de gemeynte staende tusschen die huysen groote menichte van opgaende eyckene boomen alle welcken eycken ende boomen zoe verre die staen buyten den huelten(?) van den grachten van den goeden ende erven private persoonen toebehoirende bynnen de geheele heerlijckheyt van HEEZE ende LEENDE, het zy op de straten buyten op de heyde off bijnnen den dorpen inde andere aerde ende heyden zoe verre die voirsz. heerlijckheit van HEEZE ende LEENDE huer extenderende (19) is, totten vuytersten palen toe streckende aen diverse heerlichkeyden ende nyet wesende omprehendeert(20) onder de vercheinsde gemeynten inde voirgaende verbalen ende oick inde ghene die zij ons noch designeren zullen neyet gecomprehendeert zijn, al tsamen boomen den selven gedaighden toebehoirende ende verpachte gemeynten met oick die eeckelen dair aff comende, dat nyemandt en mach die selven eeckelen opraepen smuyten off gebruycken, ten zij bij vercoope pachtinge off expressen consente van den selven gedaighden, versueckende dat wy commissarissen aengaende den menichte vanden eycken die wij zien zij ons thoonen zullen eens doer tiidens in genere verbael willen maken, ende op welcke plaetse zeer groote menichte van eyckenen wy buyten de gehuelten van den grachten gesien hebben ende voirts reysende twee off drye boochschoten weechs zijn wij gecomen op een plaetse die zij seggen te heyten HOUTERHEYDE onder den selven hertganck gelegen dair wy doer gereyst hebben ende bevonden op beyde zijden ende int ronde op den aert buytten den huelten staende groote ontallycke eycken bij manieren van eenen bosch zoe verre men zien mach, welcke aert zij sust. te zijne van der verpachter erven den gedaighden toebehoirende. Ende reysende voirts over den voirsz. aert, zijn voirts gecomen onder HEEZE aen een Cruyswech (21) geheyten de plaetse de GRUYTERSHORCK aldair zij ons in alle die zijden van den cruyse ende bezijden opden aerde buyter de huelten van den grachten hebben gethoent groote menichte ende ontallycke boomen die zij sust. te staene als voere, ende zijn corts dair nae gecomen op een gellycke  cruysstrate aldair zij ons groote menichte van eycken in allen zijden hebben gewesen als voer te staenen, ende zijn wij alzoe voirts reysende door HEEZE ende LEENDE gecomen buyten aende heyde onder de hertganck OISTERYCK ende BOSHOVEN d'welck een heerschap of hertganck is van den drye hertgangen te LEENDE alles wesende aldair zij ons gethoent hebben een plaetse geheyten MOLENSCHUT, op welcke plaetse zij ons gethoent hebben eenen eyckene staeck inde eerde staende den welcken zij sust. te zijne geweest eenen cheinspael geheyten den MICKPAEL die voirtyden hooge vuyter eerden te staene plach, ende correspondeert op eenen anderen pael zuytoistweerts nae NEDERWEERT, met welcken ende andere navolgende palen zij sust. affgepaelt te worddene die vercheinsde gemeynte liggende westweerts nae RIELE vander aerde ende gemeynte des heeren van GAESBEKE liggende op d'ander zijde zuytoistweerts, ende welcke 's heeren aert ende gemeynte die van HEEZE ende van RIELE buyten prochie van GELDROP metten ingesetene van LEENDE tsamen int gemeyne plagen te verpachten ende bij deselve van RIELE ende van HEEZE int gemeynende by diverse ingesetenen van LEENDE metten voirsz. van HEEZE ende RIELE tegenwoirdelijck verpacht zijn geweest ende noch tegenwoirdelijck in pachtingen gebruyckt worden gelyck alle d'ander verpachte offe verhuerde aerden offe gemeynten inde voirgaende verbaelen gedesigneert, ende dat zij ons noch designeren zullen nyet gecomprehendeert te zijne onder de vercheinsde gemeynte zoe verre die heerlijckheyt van HEEZE ende LEENDE int ronde totten buyten palen aen diverse landen ende heerlickheyden streckende is alzoe in pachtinge beseten ende gebruyckt wordt, verclerende zoe voirts dat alle die selve gedesigneerde ende noch te designeren plaetsen die zij gedaighden sust. ende bewijsen te zijne verpachte off vercheinsde gemeynten, zijn nu tertijt aengaende d'ander ingesetene van LEENDE die dair aff egheen pachtinge en hebben willen doen ende nu impetranten wesende plaetsen contencieulx. Ende van desen pael hebben zij ons geleydt totten voirsz. anderen pael die wie dair int eerde hebben zien staen lanck vuyter eerden omtrent zeven voeten geheyten den LANGENPAEL, ende van desen pael hebben zij ons voirs met eenen keere suytwest geleydt tot eenen anderen pael die zij ons gethoent hebben aldair metten houtene strieke inder eerde staende ende boven nu verrot is staende ter plaetsen geheyten int BROECK ter MOLENSCHUT afpaelende des heeren GAESBEKE erve ende gemeynte op de zuytzijde nae CRAENDONCK van aen vercheinsden gemeynte op d'ander zijde nae LEENDE, Ende van desen lesten pale hebben zij ons voirts geleydt lynie recht tot op ende aen eenen grooten houtene pael, staende vuyter eerden vier off vijff voeten geheyten den REYNKENS PAEL aen AERTKENS eussel affpaelende als voer zoe zij seggen, hebben ons voirts bewesen aen desen pael twee eusselen d'een toebehoirende zoe zij seggen den kinderen PEETEREN HAGEN ende d'andere JACOPPE van BOSHOVEN ende wij bevinden dat die selve eusselen zijn rontomme beheympt liggende anders int vierkant tusschen die gemeynte zoe vercheinst zoe nyet vercheinst en den heere vuyter geheelder gemeynten, ende van desen pael lancx de voirsz. twee eussellen ende zoe voirts met eenen keere noortweerts nae de kercke van LEENDE hebben zij ons geleydt aen eenen anderen houtene pael vuyter eerde staende vier off vijff voeten geheyten den pael aen der OUDEN DIJCK tegen d'eussel wijlen AERTS VERBRAKEN scheydende ende paelende op de weste sijde gehiel den aert ende verhuerde erve van den gedaighden aldair liggende, verclerende voirts die gedaighde dat aen desen pael eyndt die vercheinsde gemeynte vanden hertscap off hertganck van OISTRIJCK ende BOSHOVEN voirscreven. 

Ende van desen letsten pael hebben zij ons voirts lynie recht geleydt zuytwest tot eenen anderen pael geheyten den OUDERDIJCKSPAEL metten welcken ende andere naevolgende zij sust. affgepaelt te worddene de vercheinsde gemeynte op d'een zijde nae LEENDE liggende toebehoiren den heerscap off hertganck geheeten die LEENDESTRATE op d'ander zijde westweerts nae CRAENENDONCK liggende den verpachten aert van den voirscr. gedaighden als voere ende van desen pael voirsr. hebben zij ons voirts geleydt lynie recht op een plaetse daer zij ons gethoent hebben eenen eyckene struycke boven verrot den welcken zij sust. eenen gelycken cheinspael te zijne geheyten den pael voor den NIEUWENDIJCK affpaelende als lest voirscreven is, ende van desen paele wederomme met eenen keere westweerts hebben zij ons geleydt over eenen dijck genoempt den NIEUWENDIJCK ende omtrent den eynden van den selven dijck hebben zij ons gethoent inden gracht van den watere tusschen den selven dijck ende de bevreedde beempden particulier persoonen toebehoirende zuytwest eenen houten pael dair staende, dair mede zij sust. van den voirsr. lesten andere pael voer den voirsz. hertganck van LEENDERSTRATE affgepaelt te worddene een groote groen plaetse dair liggende tusschen die voirsr. beempden aen d'een zijde totten anderen BREBEEMPDEN op d'andere zijde nae LEENDE streckende ende welcke plaetse zij seggen te heytene den GEMEYNEN BEEMPT vercheinst als voere, verclerende voirts ende sust. dat die voirsz. BREBEEMPDEN ten beyden zijde n zijn vercheinsde erven bij patriculiere persoonen t'erve innegenomen, ende van desen, pael hebben zij ons voirts geleydt aen ende tot eenen anderen pael van houte vuyter eerden omtrent vier of vijff voeten, staende aenden HOECK off beempt voirtijden JANS BACK paelende ende afscheydende als voer ende dat hier eyndt die vercheinsde gemeynte vander voirsz. LEENDERSTRATEN ende van desen lesten pael hebben zij ons geleydt aen eenen anderen pael westweerts dair aff den staeck noch int eerde staet geheyten den WIJTRIET ende met welcke twee ende andere naevolgende paelen zij sust. op d'een zijde nae LEENDE weerts affgepaelt te wordden ende te liggene die vercheinsde gemeynte toebehoirende gesamenderhandt der voirsz. LEENDERSTRATEN ende ingeseten van den hertscap off hertganck van STRIJPE STRATEN ende op d'ander zijde wordt affgepaelt ende leet den vercheinsde off verpachten aert den gedaighden toebehoiren. Ende van dezen lesten pael wederomme keerend recht noortweerts hebben zijn ons geleydt ende gethoent tot eenen ander pael geheyten den JANSBORCH pael dair aen de grachten van beheympde beempden staende vuyter eerden drye off vier voeren aldair zij sust. tusschen beyden dese twee paelen te eynden die voirsz. leste vercheinsde gemeynte ende dat die erffve liggende op d'ander zijde west ende zuytweerts, is den verpachten aert ende erve van den voirsz. gedaighden nu contencieulx wesende als voere. Ende van desen pael hebben zij ons voirts geleydt duer die gemeynte contencieulx bij nae aen d'uyterste palen tegen ende bij de heerlijckheyt van CRAENDONCK, aldair zij ons gethoent hebben een groote gemeynte eensdeels broeck wesende geheyten de RYE d'welck die voirsz. twee heerscapen off hertgange van LEENDE STRATEN ende STRIJPERSTRATEN tegen den gedaighden vercheinst hebben, liggende affgepaelt ende gesepareert van d'ander erffve ende gemeynten, den gedaighden toebehoirende ende nu contencieulx wesende inder manieren navolgende te wetene hebben ons gethoent aen den hoeck van den eussele CLAES WILLEM DIERICX kinderen ter plaetse geheyten die GEMEYN PUTTEN eenen houtene pael int eerde noch staende ende boven verrot, ende van desen pael hebben zij ons noch voirts geleydt zuytweerts tot zekere heyde hirst aldair zij sust. hier omtrent eene pael gestaen te hebbene welcken pael met eenen keere corresponderende is op een anderen pael staende meer oistweerts, den welcken wij vuyter eerden aldair staende gesien hebben, ende van desen pael voirts tot aen de grachten tot aen de beslotene beempden ende hoyveiden ter plaetse geheyten aen VUYLKENDONCK (28) hebben zij ons gethoent eenen anderen eyckene pael hooge vuyter eerden staende verclerende dat die broecken, heyden ende weyde liggende bynnen dese paelen totten voirsz. bevreedde affgegraven beempden ende heyvelden toe, is de vercheinsde gemeynte dair voer lest mencie (23) aff gemaect is, ende op alle d'andere zijden van den selven palen te zijne den verpachten aert. Ende vander voirlesten plaetse geleydt een langewijle duer de plaetse contencieulx verpacht als voere tot een vercheinsde gemeynte geheeten t' CHEINSGOET voer die broecken toebehoirende alleen die heerscap van der STRIJPERSTRATEN gesepareert van 's heeren aert met twee palen, te wetene met eenen hoogen houten pael die zij ons gethoent hebben staende aen den hoeck vanden heyvelden toebehoirende den kinderen van MAES VAN HALLE. Ende zoe voirts lynie recht corresponderen westweerts op eenen anderen pael die zij ons gethoent hebben noch in de eerde staende aen d'broeck toebehoirende de erffgenaemen wijlen HENRICK VAN DEN BROECKE alzoe dat d'erve liggende noortweerts nae LEENDE ter STRIJPERSTRATEN van desen paele is die voirsz. vercheinsde gemeynte ende d'ander zijde van den selve paele is den verpachten aert ende plaetse contencieulx totter heerlyckheyt van den LANDE VAN CRAENDONCK toe. Nae den welcken hebben zij ons voirts doer den voirsz. verhuerde aert ende erffve contencieulx geleydt ende een wijle tijts gereyst hebbende comende ter plaetse geheeten de HEGGE aldair zij ons gethoent hebben een groot weybroeck inhebbende soe zij sust. costelijcke moeren ende voirts bewijsende dit te zijne vercheinsde gemeynte, den derden hertganck van LEENDE te wetene vander STRIJPERSTRATEN voirscreven toebehoirende ende aldair affgepaelt ende beheympt wesende zoe hier nae volght te weten hebben ons gethoent aenden hoeck van den beempde toebehoirende DRIESE VAN ARENDONCK ende JANNE VAN DEN BROECK eenen hooge houtene pael omtrent vier voeren vuyter staende eerde welcken pael correspondeert westweerts op eenen anderen pael dair int BROECK liggende. Ende van dyen pael voirts hebben ons met eenen keere noortweerts geleydt aen eenen anderen houtene pael die wij dair buyten inne der eerden hebben zien staen geheyten die plaetse voer aende HOEGHDE. Ende van deser plaetse genoech lynie recht noortweerts geleydt aen een anderen pael dien wij dair gesien hebben vuyter eerde omtrent vijff off zes voeten geheyten de pael t’RUWEN, ende van desen pael voirts hebben zij ons geleydt genoech lynie recht noortweerts aldair wij bevonden hebben eenen anderen houtene pael boven d'eerde staende omtrent vier voeren geheyten de plaetse aen DIERICK SCHOEMAKERS eussel, sust. Dat vanden letsten gedesigneerden palen staende aenden hoeck van den voirsz. beempden toebehoiren DRIESE VAN ARENDONCK tot desen lesten pale toe alle die broecken, heyden, moeren ende gemeynte totten bevreden beempden, (24) heyvelden ende bloken liggende tot LEENDE weerts tusschen alle die voirsz. palen is becheinsde gemeynte, hier aen den lesten pael eyndende ende dat d'andere aerde, erven ende gemeynten liggende over d'ander zijde van desen pael zuytweerts westweerts ende ainders hoe dat zij naeder voirsz. gedesigneerden (25) zijn die aerden ende erffven vanden voirsz. gedaighden bij den voirsz. anderen van HEEZE en LEENDE verpacht zoe verre die heerlijckheyt hier streckende is ende deze impetranten aengaende als plaetse contencieux. (26) Ende voirts rijdende tusschen beyde dese leste palen, hebben zij ons gethoent noortweerts inde aert contencieux staende groote menichte van berckenboome int sant aichter STRIJPE bij manier off eenen Bosch waere; sust. die gedaighden dat dair wel staen viertig duysent bercken die de schouteth gesedt heeft, off van s'heeren wegen doen setten ende betaelt ende voirts vanden voirsz. lesten pael reysende nae LEENDE bij de huyssen aldair hebben die gedaighden in presencien van JANNE REYNKENS ende andere gethoent een erffve dair nu huys ende hoff op staet met diverse boomen ende grachten vanden gemeynten int vierkant beheympt, welke erffve hij seight over acht jairen geleden ten cheinse vuyter gemeynten gegeven te zijne geweest ende nyet verre van dair zeggen zij twee diversse erffven, dairop huyskens gestelt zijn vuytgegeven te hebbene, d’een duerende desen processe om goidtswille ende d'andere dair te voeren WILLEM HEYNSSELS ter cheinse gegeven, ende zoe voirts reysende tot aen den draeyboom staende er plaetsen geheyten den SCHORHORST hebben zij ons gethoent een viercante gemeynte tot STRIJPERDIJCK toe dair liggende genoech int viercant streckende aen diverse bevreede erven welcke gemeynte zij sust. vercheinst te zijne bij die vander STRIJPERSTRATE. Ende zoe voirts rijdende zijn voirts gecomen op eenen dijck geheyten STRIJPERDIJCKEN aldair zij ons gethoent hebben ter beyden zijden vanden selven dijcke zekere opstallen ende gemeynten beplant met diverse boomen welcke gemeynte metten boomen zij vercleerden toe te behoiren als vercheinsde gemeynte den voirsz. hertganck vander STRIJPERSTRATEN. Hebben ons voirts gethoent neffens den LEENDERDIJCK int dorp van LEENDE liggende zuytweerts een groote groen weyde ende gemeynte geheyten den GROENEN BEEMPT aldair liggende neffens den dijck ende voirts alomme de beheimde erven aldair oick op staen diverse boomen, ende op d'ander zijde vanden dijck een cleyn groen/plecxken welcke voirsr. gemeynte geheyten den GROENEN BEEMPT ende ‘t voirsz. plecxken zijn gemeyn vercheinstgoeden voer den heerschap van der LEENDER STRATEN sustineren finalyck als voor dat alle die voirsz. gedesigneerde plaatsen, aerden ende erffven die liggen buyten die lynien van den palen boven gedesigneert elck in zijn gewesten als nyet wesende gecomprehendeert, over d'andere zijde vanden selven cheynspalen zijn aengaende deze impetranten plaetse contencieux ende propre aerden ende erven vanden voirsr. gedaighden die welcke alle d'ingeseten van HEEZE ende voirts van RIELE off bulten bancke van GELDROP ende d'andere ingesetenen van LEENDE metten impetranten nyet procederende gesamenlyckerhandt tegen den gedaighden in pachtinge houdende zijn met oick andere diverse plaetsen, gemeynten ende heyden in de voirsr. heerlijckheyt van HEEZE ende van LEENDE liggende nyet liggende aen de voirsr. gedesigneerde plaetsen ende ainderssins allomme liggende hier en dair inde selve heerlijckheyt die zij insgelijcx in pachtingen vanden selven gedaighden houdende zijn, JAN REYNEN als procureur van den voirsr. impetranten seeght ende sustineert dat want die voirsr. gedaighden doende die voirsr. designatien hebben geallegeert (27) diverse nieuwe feyten buyten d'inhouden van hueren bedingende off scriftueren dair partien impetranten nooyt en is op gehoort geweest ende dat oick nyet en zijn gescreven die limiten van den palen by den gedaighden als boven gedesigneert, dat dairomme men nyet en zal eenichssins getuygen leyden opde feyten inde voirsr. designatie geallegeert voer alzoe veile als die nyet en wordden begrepen inder scriftueren des voirsr. gedaighden, mair zoe verre die selve gedaighden op die off andere feyten nyet bedinght zijnde soude willen thoen leyden dat hij hem hoirde te verscreve met requeste civiele die gedaighden aenhoort hebbende tgene dat d'impetranten hebben gesustineert ende vercleert sustineeren ende vercleren dat zij die voirsr. designacie nyet en hebben gedaen om dairop als nieuwe articulen ende feyten in huere scriftueren egheenssins begrepen getuygen voer ons commisarissen gehoort te worddene, mair sustineren inden iersten aengaende die plaetsen contencieulx, dat die in de scriftueren huir inde is genoech verhaelt ende daeromme hem wel geoirloeft is geweest die te designeren, meer special dan d'ingeseten selve hadden behoort te doene om preciselijck te wetene wat men hen met vonnis soude behoiren aen te wijsene ende anders midts hueren confusen (29) procederen die selve impetranten ende aenleggers zij en waere nyet moegelijck by den hove te wetene specialijck wat plaetsen contencieulx waeren die de voirsr. impetranten onder huere conclusie souden willen comprehenderen, ende dat zij gedaighden deze plaetsen contencieuix aengaende alzoe doen dat die impetranten selve alzoe hadden moeten doen ende aengaende der designatien ende verbalen van den palen tusschen die vercheinsde gemeynten ende aerde contencieulx met oick vanden andren vercheinsden erven ende plaetsen particulier persoonen toebehoirende, ende vanden boomen staende hier inne zoe op de vercheinsde gemeynten zoe op de gemeynte aerden verhuert ende nyet vercheinst contencieulx wesende seggen dat zij in huere articulen int billet te dyen eynde ons commissarissen overgegeven om dese designatie ende offen te doene, dair aff int generael feyten gemaict hebben expresse van den affpalinge, boomen, vercheinsde erven, mencie maekende met welcke bedinghde feyten die voirsr. impetranten te vreden geweest hebben, ende noeyt naerden specificacie versocht, mair dair op de scrifturen bij feyten gereporteert en die die alzoe gehouden voer geaccordeert, sustineren dat midts desen, ende want zij die selve feyten calumpnieuselijck (30) hebben ontkint dat dairomme op de voirsr. huere articulen int billet te desen eynde gedesigneert ende voirts op d'articulen zullen getuygen te verhoiren te designeren sullen naevolgende der voirsr. designacien zoe verre dat die totten inhouden ende verstande vanden articulen dienende zin, verhoort ende gexamineert wordden; vercleren dat zij op egheen nyeuwe feyten dan aende voirsr. articulen ende ‘t verstandt vanden selven dependerende (31) int voirsr. verbael begrepen en begeren voirdere dan trecht vermach geexamineert worddene, sustinerende dat dyen naevolgende, wij commissarissen zullen procederen totter enquesten (32) ende verhoiren vanden getuygen, die voirsr. impetranten persisteren (33) in huere voirsr. altricatie, (34) seggende dot zijne oepene brieven conclusie ende feyten claer genoech zijn, ende aengaende de anderen, persisteren oick inde rejectie (35) van den nyeuwen feyten redenen ende nyet admissien (36) als voere die selve gedaighden seggen dat van egheene noode en is vele bij de impetranten frivolijck te persisteren want zij gedaighden boven vercleert hebben, dat zij nyet en begheren getuygen gehoort te hebben op nyeuwe feyten, nyet gemeyns hebbende met hueren feyten ende articulen, ende dair toe van rechtswegen nyet dienende noch dependerende ais voere REYNEN persisteert als voere. Op welcke altricacie wij commissarissen ierstwernen geinterrogeert (33) hebbende den procureur van den gedaighden off hij egheen andere billet van designacien overgeven en wilde op alle die plaetsen bij hem boven gedesigneert dan d'billet bij hem op eerghisteren overgegeven dairop hij heeft vercleert: Neen. Soe hebben wij geappoincteert (38) op de voirsr. huere altricatie ons te willen reguleren naevolgende onser commissien en om op de feyten in de scriftueren van den gedaighden begrepen metten interrogatorien dair toe dienende zoe verre t'recht vermach die getuygen te verhoiren ende examineren sonder meer, ende dit al sonder prejudicie vander voirsr. altricacien, naeden welcken REYEN inden naeme als voeren persisteerden van alle ouvertullige costen van den voirsr. designacien als impertinent wesende tot deser materien HAEN sustineert dat REYEN nomine quo om dese protestacie te doene nyet en behoort geadmitteert te wordden, ten zij dat hij betaele die costen van desen dage bezundere want t'voirsr. appoinctement bij ons waere gegeven, ende voirts ter contrarie persisterende van desen ende meer andere ouvertullige costen bij de voirsr. impetranten gedoen van den voirsr. ende meer andere articulen van den scriftueren te hebben ontkent ende in dit verbael die voirsr. REYNEN ter contrarie persisteert.
Aldus ondergescreven gecollacionneert (39) tegen die minute bij ons ende geteeckent BAERS.
Ende want't voirsr. gecopieerde verbael ter ordinancien van onsen lieven ende getrouwen die Concellier ende luyden vanden selven onsen Rade in Brabant bij den Greffier van den voirsr. onsen Rade in presencien van twee heeren van den selven onsen Rade gecollacionneert, is bevonden concorderende (40) van woorde te woorde, zoe hebben wij in kennissen der waerheyt onsen Segel hier aen doen hangen.Gegeven in onser Stadt van Bruessele twelff dagen inde maent van december int jair ons heeren duysent vijff hondert seventsestich van onsen Rycken van Spaengien ende Sicillien etc. ende van Naples etc.

Die collacie vanden verbale hier voer getr..... eert is gedaen geweest regen d’originael verbael in presencien van ons Meesters Augustijn vander Borch, Raedt ordinaris ende Willem Bocxhoren oick Raidt onser heeren des connicx in zijne Rade geordineert in Brabant ende metten selven originalen verbale bevonden in substancien concorderende t'oirconde ons hantteecken hier onder gestelt desen elfsten february anno xvc sevent sestich, stijt van Brabant (41).

NOTEN

1. Phillips 1, koning van Spanie volgde in 1555 zijn vader Karel V op ais o.m. hertog van Brabant.

2. Maximillaan van Horne volgde in 1505 zijn vader op als heer van de heerlijkheid Heeze, Leende en Zesgehuchten. Van zijn vele andere bezittingen noemen we hier nog Geldrop, Gaasbeek en Kasteel-Brakel. Hij was broodmeester van Philips de Goede en opperschenker van Johanna van
Castilié. In 1501 vergezelde hij hen op een reis naar Spanje. Maximlliaan werd in 1516 opgenomen in de Orde van het Gulden Vlies. Hij was ook kamerheer van Karel V en "Lieutenant" van het Brabantse Leenhof (1516-1536). Op 4 augustus werd hij lid van de Raad van Brabant van welke funktie hij in 1522 afstand deed. Hij was gehuwd met Barbara van Montfoort. Na zijn dood in 1543 volgde zijn zoon Maarten op in Heeze en Leende en zijn jongste zoon Phillips in Geldrop.

3. Designacien ende ostencien oculair = aanwijzingen en ooggetuigeverslag of mededeling na 't zelf gezien te hebben.

4. Niets bedorven of weggelaten of doorgehaald (= doorgeschrapt).

5. Verdacht.

6. De strekking van woord tot woord.

7. 18 juli 1527, de eerste dag van de rondgang.

8. Beweren.

9. In een andere kopie staat "warnweghe", misschien vaarweg?

10. In 1546 waren Jan Zegers en Tielman Ghijben schepenen van de heerlijkheid Heeze, Leende en Zesgehuchten.

11. Grenspaal van een gebied waarvoor cijns (belasting) moest worden betaald.

12. Aangewezen.

13. In een verkoopcedulle van 20-6-1628 verkopen de schepenen en borgemeesters van "Sesgehuchten" een aantal percelen grond waarbij o.m. "een parceel van de Vloetsdijck tot Creyel”; een perceel tot’: Ghijsenroij en een stucxken erffs int Craenbroek”.

14. Eusele of eeuwsel is een soort niet al te best (laag) grasland.

15. Aarde of grond = “Aert”, (een ander woord voor gemeint?)

16. Roermond.

17. Met een gegraven sloot er omheen.

18. 20 juli 1527. De derde dag van de rondgang.

19. Uitgestrekt.

20. Begrepen, of(niet) vallende onder.

21. Kruising van wegen; kruispunt.

22. Uilkendonck of Ulkendonk.

23. Gewag.

24. Afgesloten of afgerasterde beemden

25. Aangewezen.

26. Contentieus, processueel, plaats waarover verschil van mening bestaat.

27. Aangehaald om hun rechtsgrond te bewijzen.

28. Grenzen.

29. Verwarring; vermenging van rechten.

30. Arglistig.

31. Er van afhangen.

32. Verhoor van getuigen.

33. Volharden; blijven bij hun...

34. Vermoedelijk tegenwerping.

35. Verwerping; afwijzing.

36. Toelatingen.

37. Ondervraagd.

38. Beslist? Appointment is: rechterlijke beschikking.

39. Vergeleken met het oorspronkelijk stuk.

40. Overeenstemmend.

41. Stijl van Brabant is de paasstijl, waarbij het nieuwe jaar begint met Pasen. Eigenlijk is het dus 11  februari 1568.

 

Bijlage HEEMKRONYK jrg. lX, 1970; afl. 3/4.

ln aflevering 3/4 van dec. 1970 ziin een aantal fouten geslopen, die U op dit blad gecorrigeerd vindt.

blz.14, regel 1     :er ontbreekt na " Goids ", het woord: coninck.

blz.14, regel 7     :Zwane , Zwave; rijc = rijcx;

blz.14, regel 8     :Salius = Salins; van der Stadtsteden = van der stadt, steden

blz.14, regel 12    :in onse Rode = in onsen Rode;

blz.14, regel 17/18:er moet staan = van den selven onsen Rade;

blz.14, regel 18      :in gesonste = in gescrifte;

blz.14, regel 20     :ende inden = ende naemaels inden 'ii -#5-

blz.14, regel 20     :gesurveert = gefurneert; " gefurneert " in de betekenis van gefourneerd: het aan de rechter overleggen van stukken als er vonnis wordt gevraagd.

blz.14, regel 32     :ghenen = gheve ( = gaaf ); begícieert = gevicieert;

blz.15, regel 17     :herre = heere; regel 23: vannen = van der;

blz.16, regel 22     :Mierle = MlERLE;

blz.17, regel 12     :huchten = Huchten; regel 13: hem = heur; regel 15: voomen = boomen;

blz.17, regel 25     :in de eerste = in der eerde;

blz.19, regel 10     :neyt = nyet; regel 38: LEENDE = RIELE;

blz.20, regel 2       :stríeke itn eerde = staeke in der eerde; regel 11: zie = zoe;

blz.20, regel 13     :ter cheinse = ten cheinse; regel 19: aen deser pael = aen desen pael;

blz.21, regel 12     :hirst (?); regel 25: der hoeck = den hoeck;

blz.21, regel 25     :van der hey = van den hey; regel 34:zos- = cos-;

blz.21, regel 48     :der iersten = van den iersten; regel 48: aender h: = aenden h;

blz.22, regel 2      :naeder = naeden; regel 11: van den = van der;

blz.22, regel 27     :pecxken = plecxken; regel 31: gewesten (?)  = ?

blz.22, regel 35     :preocederen gedamender- = procederende gesamender-;

blz.22, regel 50     :gedaen en dairop = gedaen om dairop;

blz.23, regel 5      :van Honne = van Horne;

blz.24, regel 9      :hier inde = hier inne; regel 15: bijmfeyten = bij feyten;

blz.24, regel 21      :vannen = van den; regel 31: Reyen = Reynen; ook regels 39 en 41;

blz.24, regel 37     :dair toe dienen = dair toe dienende;

blz.25, regel 4     :verbale voer = verbale hier voer; regel 4: us gedaen = is gedaen;

blz.25, regel 5      :van der Dorch = van der Borch;

blz.25, noten 4    :Niets herhaald enz. = Niets bedorven of weggelaten of doorgeschrapt;

blz.25, noten 15   :Aarde of grond = " AERT ", dat is hier een ander woord voor gemeynt

blz.26, noten 19    :Uitgestrekt = Zich uitstrekkende.

 

Ga terug