Smalspoortreintje in Sterksel
Heemkronijk jaar:2006, jaargang:45, nummer:2, pag:38 -39
SMALSPOORTREINTJE IN STERKSEL
door: Hans Lijbers
Op zaterdag 20 mei 2006. heeft burgemeester Paul Verhoeven van Heeze-Leende het kortste spoorwegtraject dat mogelijk ooit werd aangelegd geopend. Het is vijftien meter lang en is gelegen nabij de Kloosterlaan in Sterksel. Het spoorweggetje vormt samen met een informatiebord een landmerk dat verwijst naar de smalspoorbaan die in het begin van de vorige eeuw door N.V. “De Heerlijkheid Sterksel” werd aangelegd. Spoorweggetje en informatiebord zijn een initiatief van de ‘Stichting tot behoud en exploitatie van het erfgoed in Sterksel’. Deze stichting wil de herinnering aan de smalspoorbaan hiermee levend houden.
N.V. “De Heerlijkheid Sterksel” werd opgericht op 27 juli 1915 door een aantal industriëlen met het doel van Sterksel een ‘tuinstad’ te maken. De plannen waren zeer ambitieus en voorzagen in de bouw van villa’s, kleine boerenbedrijven en tuinbouwbedrijven. Ook had men plannen voor de bouw van een hotel. Dit hotel, Grand Hotel Sterksel, werd ook gerealiseerd en telde 22 kamers. De maatschappij wilde verder een aantal vennen droogleggen, in eerste instantie het Peelven. Er werd een afwateringskanaal gegraven (Sterksels kanaal) en de nu nog bestaande waaier van lanen: Verlengde Vlaamseweg, Kloosterlaan en Stationslaan (nu Beukenlaan), werd aangelegd. Voor het transport van de benodigde materialen werd er een smalspoorbaan met een spoorbreedte van 70 cm aangelegd. Deze baan liep aanvankelijk vanaf de losweg van het stationnetje van Sterksel via de Kloosterlaan en de Albertlaan naar het Peelven. Later zijn nog vertakkingen gerealiseerd: ter hoogte van Providentia via de ten Brakeweg naar de Vlaamseweg en via het (Paters) bos aan de huidige Heezerweg en de dorpskom naar de kunstmestopslag van de maatschappij aan de Averbodeweg. Aanvankelijk maakte men gebruik van een
stoomlocomotief die gebouwd was bij de Luikse fabrikant Decouville. Maar door de vele technische storingen aan het voertuig ging men later over op paardentractie en ook wel op mankracht.
Al deze ontwikkelingen gingen door tot het jaar 1924, toen de huisbankier van de maatschappij, de Hanzebank in ’sHertogenbosch, failliet ging, met als gevolg ook een bankroet voor N.V. ”De Heerlijkheid Sterksel”. Nadat de aandeelhouders tot verkoop hadden besloten kwam het in 1925 tot een openbare verkoop van alle bezittingen van de maatschappij. Het hotel kwam in handen van de Witte Paters van St. Charles uit Boxtel, die er na een verbouwing in 1926 het St Paulus College vestigden. Reeds in 1920
39
hadden de Broeders van Mgr. Savelberg grond gekocht van de maatschappij om een verpleeghuis voor mannelijke epileptische patiënten te beginnen: Huize Providentia. Bij de verkoping hebben de broeders nog meer grond aangekocht. De landbouwgronden werden gekocht door enkele grootgrondbezitters en verder door landbouwers uit heel Nederland, die in Sterksel een nieuw bedrijf begonnen. Het smalspoortraject heeft nog enige tijd dienst gedaan, onder meer bij de bouw van Huize Providentia en voor het vervoer van steenkolen, die daar voor de verwarming nodig waren. In de jaren dertig raakte de baan in onbruik en werd ze ontmanteld. Tot voor kort was de enige herinnering aan de spoorbaan de afrastering van het terrein Providentia. De staanders hiervan zijn gemaakt van de rails van de smalspoorbaan. Nu is er dus een nieuwe herinnering: het landmerk aan de Kloosterlaan.
