De Meel
Heemkronijk jaar:2007, jaargang:46, nummer:4, pag:74 -75
DE MEEL
door: Harrie Berkers
Je zult ze maar in je gemeente hebben, van die mysterieuze plaatsen, zoals bijvoorbeeld een compleet gehucht dat zomaar van de aardbodem verdwenen is. Alleen de naam is nog gebleven, tegenwoordig bekend als de Meelakkers, hoewel je goed moet kijken om die akkers te ontdekken. Op de topografische kaart die verkend is in 1897 wordt het gebied aangeduid als de Meelsche Hoeven en zijn er
nog drie gebouwen ingetekend. Verder zien we op die kaart ook dat een groot gedeelte van wat nu bos is, bestond uit akkerland en houtwallen met zeer gedetailleerd weergegeven de grenzen van de vele kleine perceeltjes. Op een nog wat oudere kaart uit circa 1870, staan er zelfs nog 4 gebouwen. (zie kaart) De buurtschap werd vroeger ook wel d’ovels, of Oevels genoemd. De familienamen Van Mele of Van Meel zouden aan het gehucht ontleend kunnen zijn. Omdat de Meelsche Hoeve eigendom was van de kasteelheer werden de pachters ook wel eens Van het Hof genoemd. Stelt u zich vooral niet al te veel voor van zo’n hoeve, zoals alle Brabantse boerderijen bestaande uit een houten geraamte met een strooien dak en wanden van vlechtwerk met leem. In de 15e eeuw woonde er een familie Van der Oevels in de Meel, later een familie Leijten. In verband met schulden kwam de hoeve uiteindelijk in handen van Philip van Horne, familie van de bekende graaf Van Hoorn die in Brussel onthoofd is, samen met de graaf Van Egmond, Heer van Heeze. De hoeve bleef daarna ruim 500 jaar in het bezit van de kasteelheer. Voor de beantwoording van de vraag: “Wie was de laatste bewoner”, was een bezoek aan het Regionaal Historisch Centrum in Eindhoven (het streekarchief) nodig. Daar vond ik in het bevolkingsregister van Heeze (periode 18801900): Ingeschreven op het adres MEEL (Kreijl F28) op 11-5-1896 Wilhelmus Snoeijen, ongehuwd, wever, geboren te Heeze 6-4-1852. Op 17-12-1896 werd ingeschreven Christina van Happen, weduwe, geboren in Zesgehuchten op 7-31830. Zij vertrok op 17-4-1899 naar Tongelre. Een grote familie Adelaars afkomstig uit Zesgehuchten heeft van 25-4-1896 tot 20-8-1897 in de Meel gewoond en ging toen weer terug naar Zesgehuchten. We kunnen wel aannemen dat rond 1900 de Meel verlaten was.
De Meel nu
Juist door de historisch achtergrond is de Meel zeer interessant. Veel huidige natuurgebieden zijn gelegen op min of meer maagdelijke grond, dus nooit echt in cultuur gebracht. Om diverse redenen, maar toch wel vooral vanwege: te arm, te droog of te nat. De Meel daarentegen is meer dan 500 jaar door de mens bewoond en bewerkt. Landschappelijk kun je de voormalige akkers, de eikenhoutwallen, het ‘dorpsplein’ t/m de ‘plukkemkuil’ enz. terugvinden. Bijzonder is de door het eeuwenlang gebruik van
plaggenmest verhoogde bolle akkers, nu beplant te zien met naaldhout. De flora en fauna is dan ook rijker dan je in een dennenbos zou vermoeden. In ieder seizoen is dit wel te merken. Jammer dat de in de jaren zeventig van de vorige eeuw nog aanwezige zeer grote bosmierenpopulatie door roof van mierenpoppen nagenoeg is verdwenen. De nu meer dan honderdjarige eiken zijn voortgekomen uit de houtwallen en geven nog dikwijls de plaats van de houtwallen aan. In deze omgeving treffen we ook nog een ‘weijer’ aan. Dat is een kunstmatige vijver, vroeger gebruikt als visvijver en nog duidelijk herkenbaar. In De Meel kun je de ‘evolutie’ van een landschap zien, van natuur, via cultuur terug naar natuur. Iedere periode heeft hier zijn merktekens achtergelaten en bijgedragen aan een bijzonder gevarieerd landschap.
Bronnen:
Regionaal Historisch Centrum te Eindhoven Topografische kaart van Noord-Brabant Historische Atlas van Noord-Brabant met topografische gegevens van rond 1900 De plattegrond van Heeze (c. 1870) van J. Kuyper Heeze. Geschiedenis van een schilderachtig dorp, Jean Coenen 1998 Grote Historische Topografische Atlas 1905