Schilderwerk in de kerk van Zesgehuchten

Er is nog hoop

Van de zijde van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg deelde men mede, dat het lang niet tot de onmogelijkheden behoort, dat te zijner tijd ook de kerk van Zesgehuchten op de monumentenlijst wordt geplaatst. En terecht.

Deze kerk is gebouwd door architect Van Tulder, een volgeling van de bekende Nederlandse architect dr. P.J.H. Cuypers, die zelf 300 kerken ontwierp en er 100 bouwde. Van Tulder heeft in totaal 26 kerken in het bisdom ‘s-Hertogenbosch gebouwd. De kerk van Zesgehuchten is in 1880 gereedgekomen. Het altaar, de beelden en de gebrandschilderde ramen zijn nog geheel intact. De kerk verdient het op de monumentenlijst geplaatst te worden omdat het een van de weinige kerken uit die tijd is die de originele polychromie (veelkleurig schilderwerk) heeft behouden.

Bloeitijd voor de kerkschilders

Destijds bestond er in het schildersvak een aparte afdeling kerkschilders. Deze groep kreeg zijn opleiding veelal - na bijv. een school voor beeldende kunsten - aan speciale scholen voor opleiding tot kerkschilder, waarvan men er diverse aantrof in België en Duitsland. Natuurlijk waren er ook kerkschilders die het vak in de praktijk hadden geleerd. Architect Cuypers - de grootste in ons land op het gebied van de neogotische stijl - stichtte in 1850 in Roermond zijn werkplaatsen voor kerkelijke kunst. In 50 jaar tijd heeft hij daar een paar honderd schilders zodanig opgeleid, dat hun werk vaak op meer dan gewone wijze één geheel vormt met de bouwwerken waarin het werd uitgevoerd.

Polychromie

Praktisch alle baksteen in de kerk van Zesgehuchten is gepleisterd. Het veld voor de kerkschilder was hier zeer groot. Die kerkschilder was de Eindhovenaar P. Bockholts. Bleef hier en daar wat baksteen in zicht, dan werd deze eenkleurige steen soms gebroken door geschilderde banden of figuren, in combinatie met de polychromie van kapitelen, triforia en gewelfribben. Alle gepleisterde vlakken werden eveneens beschilderd. Helaas is hier ook pleisterwerk in natuursteenkleur en -blokken geschilderd. De schilders maakten toen al gebruik van - het was in het begin van deze eeuw - de nieuwste produkten van de toenmalige verfindustrie en experimenteerden o.a. met caseïne- en temperaverf, met silicaatverf en later met Keimse mineraalverf of er werd frescoschilderwerk toegepast. Ook werd in olieverf geschilderd. Naast muurschilderingen kwam het ook voor dat bepaalde voorstellingen, bijv. afbeeldingen van heiligen, bijbelse voorstellingen, kruiswegstaties of engelen, in het atelier van de schilder met olieverf op doek werden geschilderd en dan later op het wandvlak werden gelijmd of in een lijst werden geplaatst. Ook de gewelven zijn geschilderd en rijk versierd. De over het algemeen heldere toon voorkomt alle groezelige grauwheid en houdt de ongebroken decoratiekleuren in hun waarde. Het hele interieur is in beschaafde tonen behandeld en men voelt a.h.w. dat er een goede samenwerking en begrip bestaan heeft tussen architect en schilder.

Plan van Schildering

De beschildering van deze neogotische kerk heeft destijds plaatsgehad volgens een door P. Bockholts vervaardigde ontwerptekening. Het onderhoud van dit schilderwerk is in de loop der jaren, vanwege de hoge kosten, niet volledig bijgehouden. Wij hopen daarom dat Monumenten-zorg alsnog zal ingrijpen en deze neogotische schilderingen door gedegen restauratie voor het nageslacht zal bewaren. Te veel schilder-werk in soortgelijke kerken is op barbaarse wijze verdwenen. De witkwast is dusdanig gehanteerd dat praktisch geen heilige mannen of vrouwen nog ernstig, vroom of dapper op ons neerzien. De neogotische schilderkunst die alles zo schoon in kleur zette verdween vaak onder twee lagen moderne muurverf. Laat dit voor ons een les zijn. Laten we houden - en restaureren – wat we nog hebben.