het goed te hulst
Heemkronijk jaar:1963, jaargang:2, nummer:2, blz.30 -33
’t Goed “ten Huls”
door: F.W.Smulders
Bij het doorwerken van de schepenprotokollen van Den Bosch heb ik in de loop van de tijd ook enige dingen over Zesgehuchten aangetekend. Blijkens het denonbrement van 1440 behoorde ‘t gebied van Zesgehuchten in dat jaar (en dus ook vóór die tijd) bij de heerlijkheid van Heeze en Leende. Het is een onzinnige veronderstelling, dat er voor 1440 alleen hei en wildernis was in Zesgehuchten.
In de 14e en 15e eeuw treft men de verschillende gehuchten van dit gebied al aan in ‘t Bosch Protokol bij verkoping van huizen en gronden etc.
Den Bosch R. 1177 fol 36, 25 maart 1383.
Jan Henrix van Quaethoven en zijn schoonbroer Willem Hubrechss van Volkel, man van Enghelbezen Henrix van Qyaethoven, hebben opgedragen aan Hepken zoon van wijlen Hap van Wetten hun deel in "t goet ten Huls", in de parochie Gheldrop, dat afkomstig is van Hap van Wetten.
Marcelis Henrick Happen soen geeft over aan Hepken Happen zoon van Wetten zijn deel in “t goet ten Huls". Hij zal zorgen dat zijn broer Hepken en zijn zusters Margriet, Eva en Henrixken afstand daarvan doen.
Yewaen Berijs s. van Audehoesden, man van Agnes Happen dochter van Wetten, transporteert aan Hepken Happen zoon van Wetten zijn deel in ‘t goet ten Huls".
Hepken Happen zoon van Wetten, bezitter van zes tiende delen, en Yewaen Jan Happen soen, bezitter van 1/10 deel, verkopen op dezelfde dag 7/10 deel in "t goet ten Huls" aan Hepken Happen zoon van Eijnde.
Dit goed is belast met grondcijnzen; en met een pacht van 8 mud rog aan de Tafel van de H.Geest in Den Bosch; en met een pacht van 13 lopen rog aan Jut Happen dochter van Wetten.
De voornaam Hap of Hepken komt veel voor in de omgeving van Nuenen. 't ls een afkorting van Harbrecht, dat weer een afleiding is van Her brecht of Herbert.
Zo vindt men Nop voor Norbert, Gijb voor Gijsbrecht, Zeep of Zeeb voor Zebrecht, Abe of Ap voor Aelbrecht (Albert) enz. Deze korte namen vindt men al in de 14e en 15e eeuw.
Den Bosch R. 1176 fol. 264 (Juli 1382).
We vinden dit goed ook vermeld in 1382, maar in ongedateerde akten. De zaak is toen niet doorgegaan. We vinden daar, dat Hepken Happen van Wetten en Yewaen Jan Happen zoon van Wetten 7/10 deel in de hoeve "Huls" willen overgeven aan Hebken Happen zoon vanden Eijnde. Kerijs Happen soen wil 2/3 deel van de hoeve “Huls” in erfpacht geven aan Hebken Happen zoon vanden Eijnde (dit zal moeten zijn: twee tiende delen) Er blijkt ook uit, dat Yewaen Berijss. van Audehoesden 1/10 deel bezit in die hoeve; en dat de oude Hap van Wetten getrouwd was met een zekere Tresiaen; alsmede dat Jut Happen dochter van Wetten weduwe is van Jan van Duren. Dit kunnen we dan voor kennisgeving aannemen.
Den Bosch R. 1187 fol, 52 14 januari 1411
Philip Happen soen van Heesterbeke verkoopt aan Rolof Rover van Verlaer de hoeve, genaamd "t goet tot Huls" in de parochie Geldrop, behalve dat Hogehuijsken (zie hierna).
Als lasten staan vermeld: 9 oude groten aan ' kapittel van Oerscot; 2 kapoenen en 13 oude swert (= oude zwarten)grondcijns; 8 mud rog Bossche maat aan de Tafel van de H Geest in Den Bosch,en 13 mud rog Eijndhovense maet ook aan de Tafel van de H. Geest in Den Bosch. Blijkbaar is die pacht van 13 mud ondertussen gekomen aan de H.Geest van Den Bosch.
Philip behoudt echter voor zichzelf: dat hogehuijsken, een schuur en een schop; de beemd "dat Bruexken" en den Driesbeempt; den Beeckacker; twee stukken land "die Hosteden“; Twee stukken land "die Venstucken"; de landerijen genaamd “die Smeelen” ook worden uitgezonderd de erven, die Hap van Wetten vroeger al verkocht had; en 't land "t goerken" en 't beemdje "d wertken", die Philip al verkocht had.
Hector, natuurlijke zoon van heer Robbrecht van Grevenbroec, man van Ghese, dochter van Philip Happen z. van Heesterbeke en van wijlen Marie Jans , dochter vanden Berge, doen op dezelfde dag afstand daarvan.
Den Bosch R. 1187 fol 409 10 mei 1412
Philip Happen zoon van Heesterbeke heeft opgedragen aan Rolof Rover van Verlaer dat hogehuysken, erf, schuur en schop; dat Bruexken; den Driesbeempt; die Beecacker; die Hosteden; die Venstucken; die Smeelen, en een dijk bij 't goed ten Huls.
Den Bosch R. 1197 fol. 119 23 juli 1426.
Jan Rolof Rover van Vaerlaer geeft aan zijn schoonbroer Laureyns Bac zijn deel in de hoeve "Ten Huls" in de parochie Geldrop (behalve 't Hogehysken).
Den Bosch R. 1199 fol. 221 (april 1429)
Dit is een ongedateerde, dus niet gepasseerde akte, waarin Heilwich, weduwe van Rolof Rover van Vaerlaer, aan haar kinderen Jan, Aleit, Margriet, Heilwich, Lijsbeth en Geze overgeeft haar vruchtgebruik in 't hogehuysken, schuur en schop in de hoeve ten Huls aan de dijk, lopende van dat hooghuis naar een straat; alsmede haar vruchtgebruik in 't bruexken en die Driesbeempt; in die Beecacker en in die groothofstede; in die Venstucken en die Smeelen.
Den Bosch R. 1199 fol. 355 1 juni 1429.
Heilwich voornoemd geeft aan haar kinderen haar vruchtgebruik in dat Hoghehuysken etc. in 't goed tot Huls in de parochie Geldrop.
Jan Rolof Rover; Laureyns Bac, man van Gheze, Ghijsbrecht Bac, man van Lijsbeth; Jan Dirx van Tuijll, man van Margriet; en Jan Janss. van Donckersfoert, man van Heilwich geven dat Hogehuysken etc. op dezelfde dag aan Jan Willems s. van den Berghe.
Lenart natuurlijke zoon van heer Jan van Biechten (priester), man van Aleit doet op 13 juni 1429 afstand van dat Hogehuysken ten behoeve van Jan W. vanden Berghe.
Den Bosch R. 1201 fol. 87 5 mei 1431.
Jan Willems s. vanden Berghe heeft opgedragen aan Hendrick Jan Sleeuwen een huis en erf, genaamd dat Hogehuysken, een schuur en een schop, aan de Dijk bij 't goed ten Huls in de parochie Geldrop; dat Bruexken en den Driesbeempt; bij 't huis; die Beecacker; die Hosteden; die Venstucken; die Smeelen en de dijk.
Hoe de zaak verder verloopt, weet ik niet, daar ik er niet meer gegevens over heb aangetekend. Terwijl ik deze gegevens opzocht in mijn aantekeningen, zag ik nog vermeld in 1472 een erf bij die Papenvoert aan die Beeckloop (Den Bosch. R. 1241 fol. 248).
In de toekomst kan men gegevens over Zesgehuchten, evenals over andere plaatsen, gemakkelijk vinden in de klapper, die ik aan 't maken ben van de gegevens van 't Bosch Protokol van de 14e en 15e eeuw. De jaren 1485 - 1500 zijn al afgewerkt.
Maar is er niemand uit Heze of omgeving, die de schepenprotokollen van Heze en Leende en Zesgehuchten kan doorwerken? Er is altijd veel te vinden over verschillende goederen en andere wetenswaardigheden.