Uit de gemeentelijke oudheidkamer van Geldrop

Heemkronijk jaar:1991, jaargang:30, nummer:3/4, pag:89 -90

UIT DE GEMEENTELIJKE OUDHEIDKAMER VAN GELDROP

door: A.G.W.G. van Asten

EEN WASMACHINE UIT VROEGER DAGEN

Bij de overname van het gemeentelijk gasbedrijf te Geldrop door de P.N.E.M. in 1988 werden vele zaken overgedragen. Eén ding evenwel bleef bij de gemeente Geldrop en kwam in onze oudheidkamer terecht. Het betrof een op gas gestookte wasmachine. Nog nooit apparaat onder mijn ogen geweest, laat staan dat ik wist dat het bestond. Reden om er eens wat aandacht aan te schenken.

Allereerst was ik benieuwd hoe dit apparaat bij het gemeentelijk gasbedrijf terecht was gekomen. Hiervoor heb ik de heer Tünissen van het voormalig gasbedrijf geraadpleegd. Hij vertelde mij dat bij de komst van het aardgas in 1965-1966 vele gasapparaten werden omgebouwd voor aansluiting op aardgas. Mensen, die hun oude apparatuur inleverden, kregen een vergoeding. Op deze wijze is de bewuste machine in gemeentelijk bezit gekomen en stond jarenlang als een pronkstuk opgesteld in het kantoor van het gemeentelijk gasbedrijf. Verder vertelde de heer Tünissen dat de machine afkomstig was van de Helmondse fabrikantenfamilie Van der Lande, wonende aan de Stationsstraat 25 te Geldrop. Thans is in dit pand restaurant "De Hoppenhof” gevestigd.

Dit feit en het schaarse aantal van de machines wijzen er op, dat ze alleen in de huishoudens van de beter gesitueerden voorkwamen. De machine bestaat uit een dubbelwandige kuip op ijzeren poten. In de buitenste wand zitten gaatjes om de afgewerkte gassen vrij te laten. Een gasbrander vanonder met afsluitbare kraantjes kan het geheel verwarmen en de kook brengen. Met een handslinger kan de “centriguge” of wastrommel in beweging gebracht worden. Alles bij elkaar een technisch wonder voor die tijd. Jammer dat het deksel ontbreekt , dat het geheel moet afsluiten. De machine heeft een hoogte van ± 1.25 m en een doorsnede van plm. 1 m. Ze is geheel uitgevoerd in rood koper  - uitgezonderd de poten -  daarom heb ik de 73-jarige koperslager Jan de Kievit uit Heeze uitgenodigd om wat meer over deze machine te weten te komen. Hij vertelde, dat deze machine 100 à 150 jaar oud kon zijn. Dergelijke machines werden gedeeltelijk fabrieksmatig en gedeeltelijk handmatig door de koperslager gemaakt. Het gas dat gebruikt werd, werd vervaardigd uit steenkolen, het z.g. "mijngas”.

De heer De Kievit kende nog diverse adressen waar vroeger een dergelijke machine stond, o.a. familie Eijsbouts (klokkengieters) in Asten.