Over nieuwe boeken gesproken (3)
Heemkronijk jaar:1996, jaargang:35, nummer:4, pag:178 - 179
OVER NIEUWE BOEKEN GESPROKEN
door: J.J.F. de Waal
Geschiedenis van Noord-Brabant
Het feit dat Noord-Brabant in 1996 twee eeuwen een volwaardige plaats in ons vaderlands staatsbestel inneemt, is feestelijk herdacht. Het jubileum werd tevens aangegrepen om een standaardwerk over de geschiedenis van deze provincie sinds 1796 uit te geven. Van de nieuwe Geschiedenis van Noord-Brabant zijn intussen twee van de voorgenomen drie delen verschenen, in maart en oktober.
Het werk staat onder de redactie van de Tilburgse prof. dr. H.F.J.M. van den Eerenbeemt; het wordt uitgegeven door Uitgeverij Boom te Amsterdam/Meppel. (Waarom niet door een Brabantse uitgeverij?)
Deel 1: ‘Traditie en modernisering, 1796-1890’ (448 blz.), en deel 2: ‘Emancipatie en industrialisering, 1890-1945’ (432 blz.), zullen in mei 1997 gevolgd worden door het afsluitende deel 3: ‘Dynamiek en expansie, 1945- 1996’.
De pers heeft al veel aandacht aan deze geschiedschrijving besteed. Historicus dr. J. van Oorschot noemde de uitgave ‘een smakelijke synthese’ van alle reeds eerder gepubliceerde onderzoekingen (Eindhovens Dagblad, 2 maart en 22 oktober 1996). En het moet gezegd worden, dit standaardwerk van de geschiedenis van de provincie is te beschouwen als een visitekaartje van Noord-Brabant. Het doorbladeren alleen al is een lust voor het oog. Vooral de beeldredactie van dit werk wordt geroemd.
Des te teleurstellender is het daarom dat de gemeenten Geldrop en Heeze-Leende er juist bij de afbeeldingen bekaaid afkomen. Waar zogezegd iedere uithoek van de provincie wel met een plaatje vertegenwoordigd is, schittert Geldrop door afwezigheid. Over deze plaats is geen enkele afbeelding in de twee verschenen delen te vinden. Toch doen de gebeurtenissen tussen 1796 en 1945 er heus niet onder voor die in Babyloniënbroek (deel 1, blz. 301), om maar een zijstraat in Brabant te noemen! Geldrop gold met haar migratiesurplus tussen 1891 en 1940 als een van de koplopers van Brabant (deel 2, blz. 35). De sociaal-economische ontwikkelingen zouden zonder meer een afbeelding betreffende Geldrop in dit standaardwerk hebben gerechtvaardigd. Al was het maar een portret van plaatselijk industrieel Vincent van den Heuvel (1854-1920), medeoprichter van Nederlands eerste Boerenleenbank (in Geldrop) en van de Coöperatieve Centrale Boerenleenbank.
De 432 bladzijden van deel 2 bevatten ongeveer 370 afbeeldingen (inclusief de kaarten, diagrammen en grafieken, maar exclusief de tabellen). Als men op de spreiding van de illustraties over de provincie let, valt het op dat tegenover het ontbreken van de gemeente Geldrop (ruim 11.000 inwoners in 1940) de gemeente Roosendaal en Nispen (ruim 26.000 inwoners in 1940) bijvoorbeeld wel dertien keer voorkomt; het destijds nog zelfstandige dorp Princenhage bij Breda maar liefst vijf keer. Betreffende Heeze is in het tweede deel de afbeelding van een olieverfschilderij door N. Bastert van omstreeks 1915 opgenomen (blz. 143). Het stelt een gezicht op de Rul voor; verder een omstreeks 1910 geschilderde klompenmaker (blz. 376). Het blijft onvermeld of Castle Keith, destijds lid van de plaatselijke schilderskolonie, dit tafereel in Heeze op het doek zette.
Leende ten slotte is met een plaat vertegenwoordigd in het tweede deel (blz. 25). De afgebeelde houtskooltekening werd omstreeks 1910 gemaakt door P. Gabriël. Het dorpsgezicht, merkwaardigerwijs geplaatst op de eerste bladzijde van hoofdstuk I, over bevolking, toont de Dorpstraat met de kerktoren, gezien vanuit het noorden ergens tussen de splitsing Dorpstraat-Valkenswaardseweg en Dorpstraat-Boschhoven.
De toelichtende tekst Zicht op het dorp Leende, met kerkje slaat de plank echter volledig mis. Ten eerste valt er nergens een kerk op de tekening te bekennen; slechts de toren steekt boven de bomen en de bebouwing uit. Ten tweede is de benaming `kerkje` voor de kerk van Leende, met haar rijzige toren, ronduit lachwekkend. De beeldredactie heeft zich waarlijk niet gerealiseerd waar ze het hier over had. In het resterende, derde deel van dit standaardwerk van de geschiedenis van Noord-Brabant is ten aanzien van de gemeenten Geldrop en Heeze-Leende met de afbeeldingen nog wel wat goed te maken.