Heemkronijk jaar:1999, jaargang:38, nummer:1, pag:5 -9
EEN TWEEDE TAK MET DE FAMILIENAAM GILLER
door: Jan Bekx
De familienaam Giller is in Heeze en omgeving vooral bekend van de nakomelingen van de jager Bernard (Rabanus Bernardus) Giller die al voor 1780 in dienst trad van de Heer van Heeze.(1) Hij was afkomstig uit "Helminkhausen" in Westfalen in Duitsland(2) en trouwde in 1778 te Heeze met Anna Maria Schavers.(3)
Bij genealogisch onderzoek naar de familienaam Heerings stuitte ik op het gegeven dat de bekende Heezer zoeaaf Antonius Heerings getrouwd was met ene Adriana Giller.(4) Langere tijd was ik in de veronderstelling dat zij eveneens een nakomelinge van de uit Heeze bekende Bernard Giller was. Bij feitelijke naspeuringen bleek dit tot mijn verrassing niet zo te zijn. Haar vader heette weliswaar eveneens Bernard(5), maar hij was een zoon van Joannes Franciscus Joannis (Frans) Giller te Gemert.(6)
Deze Frans Giller was in dienst van de Duitse Orde als "hout-, jacht- en veldopzichter".(7) Later wordt hij genoemd als herbergier en landbouwer, hetgeen toen misschien zijn belangrijkste bron van inkomsten was, daar hij met de inval van de Fransen zijn baan kwijtgeraakt was, zoals op te maken valt uit correspondentie die van hem bewaard is gebleven.(8)
Hij trouwde in 1782 met Elisabeth Johannes Verhofstadt uit Gemert, weduwe van Wilhelmus van den Broek.(9) Dit huwelijk bleef waarschijnlijk kinderloos en de vrouw overleed acht jaar later in 1790.(10)
De huwelijksakte vermeldt dat Frans Giller afkomstig was uit Bering-hausen in het Duitse Westfalen. Beringhausen is een buurdorp van Helminghausen, waar de Heezenaar Bernard vandaan kwam.(10) (2)
Frans Giller hertrouwde met Anthonetta Thijs Saris. Blijkens een borg- en ontlastbrief van het dorp Son was zij met haar familie in 1787 vanuit Son in Gemert gearriveerd.(11) Het paar kreeg drie kinderen, allen zonen, van wie de eerste twee, Henricus en Mathias, een tweeling waren.(12) Van Mathias is mij alleen bekend dat hij op zestienjarige leeftijd bij de dood van zijn vader in 1810 nog in leven was.(13) Zijn tweelingbroer Henricus stierf ongehuwd in 1870 te Gemert.(14) Hij heeft tussentijds wel enige tijd in Nuenen gewoond.(15) Wellicht bij zijn broer, de derde zoon, die Bernardus heette. Deze werd gedoopt op 28 juli 1796 te Gemert en de akte noemt als doopgetuige ene Bernard Giller, wellicht de jager uit Heeze.(6)
Bernardus Giller wordt in diverse aktes landbouwer genoemd. Hij vestigde zich in het gebied van de huidige gemeente Nuenen c.a., waarschijnlijk in Gerwen. Hij trouwde allereerst met de uit Breugel afkomstige Wilhelmina van de Ven.(16) Deze schonk hem vier kinderen van wie alleen het vierde kind, Johannes, overleefde. Door een fout in de huwelijksakte(17) van zijn vader zijn hij en zijn nakomelingen als "Gillers" door het leven gegaan. Na de dood van zijn vrouw in 1842(18) trad Bernardus nogmaals in het huwelijk, ditmaal met de uit Nuenen afkomstige Johanna Cuyten. (17) Bij haar verwekte hij vijf kinderen, van wie het vierde, Adriana, op 7 februari 1877 in Nuenen met Antonius Heerings trouwde.(4) De mondelinge overlevering in de familie luidt dat Heerings zijn vrouw heeft leren kennen in een café, ergens richting Nuenen, op drie uur lopen van Heeze.(19) Dat zou aardig kunnen kloppen, temeer omdat de halfbroer van Adriana, de eerdergenoemde Johannes Gillers, in Gerwen een herberg dreef.(20)
Voor zover ik tot nu toe heb kunnen nagaan is de ‘Gemertse tak’ mogelijk uitgestorven.
Van kinderen van Frans Giller zou alleen Mathias nog nakomelingen gehad kunnen hebben. Onduidelijk is hoe het hem na de dood van zijn vader vergaan is. In de Burgerlijke Stand van Gemert heb ik geen overlijdensakte van hem kunnen vinden. Verder geldt dat de nakomelingen in de mannelijke lijn uit het eerste huwelijk van de Nuenense Bernard uitgestorven zijn.
In het tweede huwelijk komt nog een Anthonie(21) voor. Ook over hem heb ik geen verdere gegevens. Ook in zijn geval bevat de Burgerlijke Stand in zijn geboorteplaats geen overlijdensakte.
Interessant is de vraag of Frans Giller uit Gemert en Bernard Giller uit Heeze familie van elkaar waren. Er zijn een aantal zaken die het waarschijnlijk maken dat het zo is. Allereerst valt op dat beiden hun oudste zoon Henricus noemen. Bij de zoon van de jager Bernard uit Heeze is een van de doopgetuigen ene Franciscus Giller.(22) Verder is het opmerkelijk dat Frans zijn derde zoon Bernard noemt en dat de doopgetuige een Bernard Giller is.(6) Daarentegen noemt de Heezer Bernard Giller geen enkele van zijn kinderen Frans.
Beiden zijn afkomstig uit buurdorpen die thans onderdeel uitmaken van de gemeente Marsberg, ergens halverwege Dortmund en Kassel in het Sauerland. Beiden waren ongeveer even oud en oefenden soortgelijke beroepen uit. Ook het feit dat beiden zich in Brabant vestigden op een geografisch beperkte afstand van elkaar lijkt niet geheel toevallig. Over de aard van de eventuele familierelatie kunnen we op dit moment slechts speculeren. Zelf hou ik het erop dat ze mogelijk broers van elkaar waren. Het antwoord op deze vraag hoop ik in de toekomst nog eens te vinden.
NOTEN
Gebruikte afkortingen:
RANB Rijksarchief in de provincie Noord-Brabant te ‘s-Hertogenbosch.
GAG Gemeentearchief van Gemert te Gemert.
1 H.G. van Moorsel, Kronijk of aantekening der merkwaardige voorvallen binnen de gemeente Heeze en eenige omliggende dorpen en enkelde welken algemene belangstelling verdienen, uitgegeven en toegelicht door P. Dominicus de Jong 0.C.R., Achelse Kluis 1953.
2 Idem als noot 1, blz. 28.
3 RANB. DTB-boeken Heeze, huwelijksinschrijving voor schepenen d.d. 23 augustus 1778.
4 RANB. Burgerlijke Stand Nuenen, huwelijksakte, nr. 4, d.d. 7 februari 1877.
5 RANB. Burgerlijke Stand Nuenen, geboorteakte, nr. 52. d.d. 16 september 1852.
6 GAG. DTB-boeken Gemert, r.-k., doopakte d.d. 28 juli 1796.
7 RANB. Archieven van de Commissie van Breda. Rentambt Commanderij van Gemert. akter. 426 en volgende.
8 Idem als noot 7. Rekwest d.d. 18 oktober 1804.
9 GAG. DTB-boeken Gemert, r.-k., huwelijksakte d.d. 10 juni 1782.
10 GAG. DTB-boeken Gemert, r.-k., begraafboek, akte d.d. 12 november 1790.
11 GAG, 854-26. Borg- en ontlastbrief d.d. 11 mei 1787.
12 GAG. DTB-boeken Gemert, r.-k., geboorteakte d.d. 20 maart 1794.
13 GAG. DTB-boeken Gemert, r.-k., begraafboek, akte d.d. 12 augustus 1810.
14 GAG. Burgerlijke Stand Gemert, overlijdensakte, nr. 176, d.d. 10 december 1870. Hij wordt hier "Hendrik Gilaats" genoemd.
15 GAG. Bevolkingsregister Gemert, 1861-1879.
16 RANB. Burgerlijke Stand Breugel, huwelijksakte, nr. 1, d.d. 3 februari 1828.
17 Dit werd rechtgezet via een aantekening bij zijn tweede huwelijk d.d. 7 februari 1844: RANB. Burgerlijke Stand Nuenen, akte nr. 11.
18 RANB. Burgerlijke Stand Nuenen, overlijdensakte, nr. 36, d.d. 10 november 1842.
19 Mondelinge mededeling van mevrouw A. Bekx-Heerings, kleindochter van Antonius Heerings.
20 RANB. Burgerlijke Stand Nuenen, overlijdensakte, nr. 12, d.d. 9 maart 1897.
21 RANB. Burgerlijke Stand Nuenen, geboorteakte, nr. 12, d.d. 3 april 1856.
22 RANB. DTB-boeken Heeze, r.-k., doopinschrijving d.d. 6 oktober 1789.
Met dank aan Wim Jaegers, Willy Ivits en Ad Otten van Heemkundekring De Kommanderij Gemert te Gemert.