De Tuinstad Heerlijkhieid Sterksel

Heemkronijk jaar:2003, jaargang:42, nummer:2, pag:31 -34

DE TUINSTAD HEERLIJKHEID STERKSEL

door: W. Spruit

Onlangs kwam een oude kaart boven water die in 1916 gemaakt is door de “N.V. De Heerlijkheid Sterksel”, een fantasieontwerp voor een tuinstad dat zelfs met de middelen en mogelijkheden van vandaag de stoutste ideeën overtreft.

Ontspanningsoord

Men had een ontspanningsoord voor ogen met een groot aantal villa’s, een hotel, een sportstadion en zwembaden voor heren en dames, dit alles met elkaar verbonden door lommerrijke Ianen en straten en zelfs een boulevard. Het kronkelende riviertje de Sterkselse Aa zou worden rechtgetrokken en de Nieuwe Aa gaan heten met daaraan boerderijen voor vee- en groenteteelt, pluimveebedrijven en boomkwekerijen. Dit alles is op de kaart [afb. 1] ingetekend, maar zelfs op het origineel, dat  149 x 94 cm meet, is het moeilijk te lezen, zodat een toelichting wel op zijn plaats is:

Straten en pleinen

Op weg naar het centrum van Sterksel - een groot plein gesitueerd op de plaats van het huidige Providentia - vertrek je van station Sterksel, het gebouw tegenover de woning van de stationschef, dat nog steeds op dezelfde piek te vinden is.

Via de Elisabetboulevard kom je in de met bomen omzoomde Prins Hendriklaan na eerst de Leopoldstraat gekruist te hebben, die een verbinding over de weg vormt tussen het station Heeze en het station Maarheeze.

Op het plein in het centrum van Sterksel komt een aantal wegen samen zoals de Louisestraat, de Helenalaan en de Albertlaan [qua ligging niet te verwarren met de huidige Albertlaan]. Deze Albertlaan gaat naar een tweede plein, het Emmaplein dat aansluit op de provinciale weg Heeze –Someren. De enige weg die gedeeltelijk samenloopt met de huidige weg is de Vlaamseweg. De andere namen  zijn verzonnen en verraden de Belgische achtergrond van de ontwerper van het plan.

Op de kaart loopt de Vlaamseweg van het station tot aan de Albertlaan, d.w.z. tot de huidige bocht in de Vlaamseweg waar het fietspad van de Tenbrakeweg uitmondt.

Zwembaden

Terug naar het centrumplein vervolgen we de Prins Hendriklaan en komen uit bij het Julianameer, het huidige Peelven, dat is omgebouwd tot een groot zwembad. Hierin mag men niet, zoals tot na de oorlog in Brabant gebruikelijk was, gemengd zwemmen. Maar ook hiervoor had men een oplossing: op korte afstand, door dennenbomen onttrokken aan onbescheiden blikken, was een kleiner zwembad gedacht, het Dames Bad.

Sportterrein

Via de Wilhelminasingel rond het Julianameer gaande kom je terecht bij een groot sportterrein met tribune dat wij tegenwoordig stadion zouden noemen. Verder lopend langs een heideveld slaan we rechtsaf, de Batavierenstraat in die via een grote bocht terugkomt op het centrumplein. Onderweg zien we op de hei een openluchtkerk en steken een kanaal over dat via een gemaal het Turfven leegpompt, water dat wordt geloosd in de Nieuwe Aa ter hoogte van de huidige Biesputten. De lichtgroene kleur op de kaart duidt erop dat het Turfven in grasland veranderd wordt, wat, zoals we vandaag kunnen zien, ook inderdaad gebeurd is. Als we de Batavierenstraat verder volgen zien  we links de oude dorpskern liggen en komen langs tuinen en bomen weer terug op het Centrumplein. 

Waarom dit ontwerp?

De aanleiding voor het ontwerpen van deze kaart was een plan van de Antwerpse makelaar in onroerend goed, Desire Willems, die in 1914 benaderd werd door de erven van J.F. Pompen om het Domein Sterksel te verkopen [zie hiervoor ook het Maartnummer 2003 van de Heemkronyk op pagina 9]. Nadat Willems, voor de Duitse invasie gevlucht naar Huize Sterksel, via advertenties met een aantal belangstellenden in aanraking was gekomen, besluit hij met een twaalftal industriëlen en architecten een Maatschappij tot Exploitatie van Grondbezit op te richten, De N.V. De Heerlijkheid Sterksel.