Over Jacobus de la Geneste, de Hogeschool en het Diploma
Heemkronijk jaar:2010, jaargang:49, nummer:2, pag:37 -38
Over Jacobus de la Geneste, de Hogeschool en het Diploma
door: Piet Willems (in samenwerking met René de Leuw)
In onze vorige Heemkronyk publiceerden we het tweede artikel over de eerste huisarts van Leende, de Tilburgse dokter Jacobus de la Geneste. Hij was een van de ingezetenen van Tilburg die in 1809 in deze stad waren geboren. In dat jaar verleende Napoleon stadsrechten aan Tilburg. Voor de Noord-Brabantse stad vorig jaar aanleiding om – voor zover mogelijk – de twee eeuwen geleden geboren Tilburgse baby’s eens voor het voetlicht te halen. Wat was er van hen geworden? In het tweede artikel, net als het eerste van de hand van ons redactielid Piet Willems uit Leende, geschreven in samenwerking met René de Leeuw uit Goirle, kwamen onder meer de termen hogeschool en diploma voor. Voor een van onze, niet met name genoemde leden was dat aanleiding om enkele kritische kanttekeningen te maken. Hij (of zij) had daartoe zelf niet de gelegenheid en vroeg daarom ons lid Dirk Kroon uit Heeze dat namens hem (haar) te doen. Hieronder geven wij zowel de brief van D.J. Kroon als de reactie daarop van René de Leuw weer. De Leuw was een van de vele vrijwilligers die mede gestalte gaven aan twee eeuwen Tilburgse stadsrechten. Hij deed in het bijzonder onderzoek naar de levensloop van De La Geneste.
Mogelijk dat in ons artikel onvoldoende uit de verf is gekomen dat met de woorden Hogeschool en Diploma sprake was van terminologie zoals die destijds werd gebezigd.
Namens de redactie
Piet Willems
Kritische kanttekening
“Een van de leden van onze heemkundekring verzocht mij te reageren op enkele slordigheden in een artikel in het laatste nummer van de Heemkronyk (jaargang 49 nummer 1). Hij zag daar zelf geen gelegenheid toe. Het gaat over de Leendse huisarts Jacobus de la Geneste.
Op pagina 6 schrijft uw auteur: “… noemde zich medicinae doctor… Hij was in het bezit van een diploma van de senaat der Hogeschool van Leiden.” Op pagina 5 staat een afbeelding van de dissertatie van de la Geneste. Hieruit blijkt dat hij een originele wetenschappelijke verhandeling (een proefschrift) geschreven en verdedigd heeft ‘ter verkrijging van de graad van doctor’ op 28 maart 1832.
In het Heemkronyk artikel wordt geschreven over een ‘diploma; van de hogeschool. Ten eerste is de aanduiding ‘diploma’ onjuist. Het is geen diploma (dat krijg je na het tonen van vaardigheden bij het zwemmen). Er staat ook duidelijk DISSERTATIO INAUGURALIS MEDICA. Na het verdedigen van het proefschrift wordt geen diploma uitgereikt maar een doctorsbul. De la Geneste noemde zich dus terecht doctor. Het artikel in de Heemkronyk suggereert min of meer dat hij zich mogelijk onterecht zo noemde.
Dan over de Hogeschool van Leiden. Leiden heeft misschien wel een hogeschool, maar het gaat hier om een ander instituut. Een hogeschool kan geen doctorstitel verlenen. Leiden heeft een universiteit en ook nog de oudste van Nederland. Er waren vroeger oudere universiteiten (Harderwijk en Franeker), maar die zijn lang geleden opgeheven. Op het voorblad van de dissertatie van de la Geneste staat ook duidelijk Ácademia Lugduno-Batava. Het spijt ons dat u suggereert dat doctor de la Geneste zich ten onrechte zo genoemd zou hebben en hij was zeker niet in het bezit van een diploma van de Hogeschool van Leiden, gedateerd 29 (!!) maart 1832. Het zou het niveau van de Heemkronyk sieren als u in een volgend nummer een correctie op neemt.”
Reactie van René de Leuw:
“In de tijd dat Geneste daar afstudeerde werd het ‘Hoogeschool Leiden’ genoemd. Ik heb het nog even opgezocht en kom op internet verschillende verwijzingen tegen. Zo is er onder andere een gedenkboek geschreven met als titel: ‘Geschiedenis der Leidsche hoogeschool, van hare oprigting in den jare 1575, tot het jaar 1825 (1829)’. Dat boek is dus enkele jaren voor het afstuderen van Jacobus de la Geneste verschenen. Bij het 300-jarig jubileum is een soortgelijk boek uitgekomen en toen heette het nog steeds ‘Leidsche Hoogeschool’. Later is dat natuurlijk de Leidse Universiteit gaan heten, maar in Jacobus’ tijd was het dus ‘Leidsche Hoogeschool’ of in het Latijn ‘Academia Lugduno Batava’. De Hoogeschool van toen heet nu Universiteit, en is dus niet de hogeschool van nu.
Verder het woord ‘diploma’. Het was een toentertijd een gebruikelijk woord om de geschiktheid van dokter te benoemen. De burgemeester heeft zelf dit woord gebruikt in zijn aanbevelingsbrief van 2-1-1836.
No 2 Leende den 2 jan: 1836.
“De Heer de la Geneste, welk eenigen tijd geleden alhier met de dochter van den gewezen molenaar Andries Koppen gehuwd is, bied zich thans aan, om als Doctor en Chirurgein zich alhier teegen een jaarlijks tractement van f. 100,00 te plaatsen dezelve bestudeerd ook de vroedkunde doch heeft daarvan noch geen diploma ontvangen doch denkt die welhaast te zullen (ontvangen) bekomen Alvorens eenige overeenkomst met den Heer te maken
Dus ook de suggestie dat hier niet met "eerbied" over het ambt van dokter, en in het bijzonder J. de la Geneste, gesproken wordt , berust volgens mij op verkeerd interpreteren van zaken zoals in die dagen gangbaar. Het woordgebruik toen en nu is duidelijk verschillend. Diploma's krijg je trouwens niet alleen voor zwemmen, maar in mijn tijd ook voor een hbo-opleiding.”