OVER BRABANTSE SPOT- EN SCHELDNAMEN
Heemkronijk jaar:1965, jaargang:4, nummer:6, blz.69
OVER BRABANTSE SPOT- EN SCHELDNAMEN
Door: J.Paans
In mijn verzameling namen bevindt zich een bijzonder amusante soort: de spot- en scheldnamen of ook wel schimpnamen genoemd. Deze kunnen, al naar de omstandigheden, goedmoedige humor, verwijten of scheldwoorden zijn. Men wist elkaars eigen-aardigheden vaak met één woord te typeren. Zo werden norse, stuurse dorpelingen al eens gauw uitgescholden voor "bokken". Uit de spotnamen valt dikwijls nog de verhouding te proeven, die tussen de bewoners van bepaalde plaatsen bestond. Sommige herinneren aan historische gebeurtenissen waarvan de juiste toedracht meestal niet meer te achterhalen ís. Andere namen vinden hun oorsprong bij specifieke produkten, die in een plaats verbouwd of gemaakt werden. Letterlijk alles kon aanleiding zijn voor het ontstaan van een spotnaam: armoede, rijkdom, goede- en slechte eigenschappen evengoed als de ligging en vorm van de dorpen. Heel veel ook van het volkseigen, vindt weerklank in die namen.
AALST
"Zo lang en smal als Aalst", wijst op de lange straat waaruit het dorp voornamelijk bestond. Maar ook wel "rooi Aalst", wat het veel voorkomen van rode haren veronderstelt. "Rooi haar en wilgenhout, zijn zelden op goeie grond gebouwd", zo zei men ook wel.
Sommige van mijn zegslieden vertelden over voerlui van vroeger, die met paard en kar dik geld verdienden. Ze woonden in Aalst althans, in grote huizen en behoorden tot de welgestelde inwoners waarom ze wel "de pracht van Aalst" werden genoemd. "Maar dat is allemaal al lang geleden" voegt men er dan spijtig aan toe.
AARLE-RIXTEL
De inwoners van dit dorp worden uitgescholden voor "bokken", en de zandgrond van Aarle-Rixtel zal er wel de oorzaak van zijn, dat ze ook nog "zandknauwers" heten. Men hield er ook veel ganzen, waarmee b. v. ook de pacht werd betaald en waaraan ze hun derde bijnaam danken: "ganzenmelkers”.
Een versje wat voor dit dorp niet prettig geklonken zal hebben, luidt:
"ls Gemert zonder pruuvers (drinkers),
En Beek zonder boeren;
Lieshout zonder schelmen,
En Aarle zonder hoeren,
Dan zal de wereld niet lang meer doeren (duren).
ASTEN
De bewoners van dit Peeldorp worden haast vanzelfsprekend "Peelboeren" genoemd.
"Zummere, Lierup en Aoste" (Someren, Lierop en Asten) "Verdienen de kermis me vaoste" (vasten)
ACHT
Acht is de stam en Woensel is de wortel
Acht was er al lang, eer Woensel er kwam.
Uit dit versje blijkt iets van de rivaliteit tussen de twee dorpjes, die overigens allebei op een lang verleden kunnen bogen.