Paulus Eckringa

Heemkronijk jaar:1971, jaargang:10, nummer:2,  blz.17 -22

PAULUS ECKRINGA

door:  A.F.N. van Asten

* Secretaris Heeze-Leende

* Stadhouder Kwartier Peelland

* Kasteelheer van Geldrop

Als arme berooide man zo moet Paulus Eckringa vanuit Friesland in 1758 Heeze zijn binnengekomen! Om enigszins een duidelijk beeld van zijn weg naar macht en rijkdom te krijgen, wil ik mijn verhaal in 1685 te Leende laten beginnen. Daar kwam de familie van zijn tweede vrouw vandaan.

Op 14 april 1685 verscheen voor de schepenen van Heeze-Leende de heer Caspar Nobel, ontvanger der licenten en convoyen en president-schepen tot Budel, als jongeman en toekomende bruidegom aan de ene zijde en juffrouw Elisabeth Monincx, jongedochter als toekomende bruid aan de andere zijde. Ze stelden samen hun huwelijksvoorwaarden op. Er bleek tevens dat heer Caspar een bastaard kind (Susanna) had, dat hij verwekt had bij lda Henssen. (1) Mede aanwezig was Johan Monincx een broer van Elisabeth; hun vader was als dominee op 19-2-1685 te Leende overleden.

'n Paar weken later op 7-5-1685 huwden Caspar en Elisabeth voor de schepenen te Leende. (R.A. Heeze 8)

Elisabeth was een dochter van Johannes Monincx in leven predikant te Leende en van Maria Jan van Duysel zijn eerste vrouw.

Johannes Monincx woonde als predikant in Leende bij de kerk en maakte nog op 18-2-1685 zijn testament; de volgende dag overleed hij, nalatend zijn weduwe Maria Grevesteyn, die zijn derde vrouw was geweest.

Anthonis Grevesteyn, predikant, was een broer van haar.

Als kinderen uit het huwelijk van Monincx-van Duysel vonden we:

1. Elisabeth Monicx, zij huwde met Caspar Nobel op 7-5-1685.

2. Susanna Monicx.

3. .Johan Monincx, de oudste zoon, was luitenant der koninklijke garde.

4. Albertus Monincx, mr. chirurgijn, hij vertrok in 1686 naar Groenland.

5. Samuel Monincx, trekt naar Rotterdam, leert er het vak van wijnsteker.

6. Anna Maria Monincx, ze overleed vóór 1685; haar man was Johannes Castella, hij bleef achter met twee kinderen. (2)

Doordat Johannse Monincx in 1685 was overleden bleef Leende een paar jaren zonder predikant. ln 1689 was Andreas de Jongh predikant in Leende. Het oude huis van de vorige predikant bleek zeer vervallen te zijn. (3)

We keren terug naar Caspar Nobel. Hij overleed vóór 1714. Op 13-1-1714 was er een deling van de goederen door hun twee kinderen Johan Nobel en Anna Margaretha Nobel. (4) Elisabeth Monincx als zijn weduwe, hertrouwde vóór 8-5-1715 met Sr. Arnoldus van Sprangh. (5) Elisabeth overleed in 1721 te Gorinchem en haar tweede man Arnold van Sprangh overleed in 1737 te Leiden. Er waren uit dit tweede huwelijk van Elisabeth in 1721 nog drie kinderen; hierbij was: Adrianus van Sprangh. (6)

Uit het eerste huwelijk van Elisabeth M. en Caspar Nobel waren de kinderen:

1. Peter Nobel, hij overleed vóór 1714.

2. Anna Margaretha Nobel. Zij huwde te Heeze voor de dominee op 13-5-1714 met Wijnant Nijnens, jongeman en wonend te Weert. Zij overleed reeds vóór 1715.

3. .Johan Caspar Nobel. Hij huwde na 1714 te Heeze met Johanna Catharina de Jongh; zij was op 4-12-1689 te Heeze geboren als dochter van Johan de Jong(h), drossaard van Heeze-Leende en van Maria Nijnens uit Weert afkomstig.

Johan Nobel woonde te Heeze in de Emmerikstraat en was sinds 10-2-1710 secretaris van Heeze-Leende.

Op 19-3-1710 verscheen Johan N. voor de schepenen van Heeze-Leende en voor de drossaard Johan de Jong. Johan Nobel liet er zijn benoeming door Aelbert Carel Snoeckaert op 10-2-1710 zien en legde vervolgens in handen van drossaard de Jong een behoorlijke eed af en was daarmee secretaris der heerlijkheid en griffier van het leen- en laathof der heerlijkheid Heeze-Leende-Zesgehuchten. (7)

Zij traktement als secretaris was 215 gld. voor Heeze, 200 gld. voor Leende en 90 gld. voor Zesgehuchten.

Johan Nobel machtígde in 1716 heer Johan Caspar Schiek secretaris van de grietenij van Menaldumadeel in Friesland om voor hem op te treden. (8)

Een tante van Johan Nobel was denkelijk Petronella Nobel. Zij was als weduwe van Peter Sch(r)iek met de heer Johan de Jong, drossaard Heeze, testamentaire voogdes over de drie minderjarige kinderen van wijlen Caspar Nobel en Elisabeth Monincx. Een kapitaal van 1200 gld., op 24-4-1691 uitgeleend aan de gemeente Heeze, kwam in het bezit van Johan.

Uit het huwelijk van Johan Nobel en Johanna Catharina de Jong als kinderen:

1. Caspar Nobel, geboren te Heeze op 28-9-1721. ln 1791 was de heer Caspar Jansen eigenaar van het secretaris-huis in de Emmerikstraat waar vroeger Johan Nobel resp. Paulus Eckringa eigenaars en bewoners van waren geweest. ln 1791 was de heer Hendrik Bock er bewoner van. (9)

2. Maria Elisabeth Nobel, zij overleed vóór 1774 en was gehuwd met Hendrik Jacob Laats, predikant te Budel.

3. Johan Nobel, woonde in 1760 te Batavia en was er raadheer van justitie.

4. Catharina Petronella Nobel, geboren te Heeze op 11-11-1719, huwde er voor de dominee op 2-8-1756 (RA Heeze 4) met Paulus Eckringa, geboren te "Sint Anna" in Friesland en weduwnaar van Metje Johanij.

Johan Caspar Nobel, de secretaris, overleed te Heeze begin 1749. Zijn weduwe verhuurt op 28-2-1749 haar huis met hof en boomgaard en koestal en de schuur daar neven staande aan de heer Johan Sterk, predikant te Heeze. De huur zal zijn voor 3 jaar en in geval de huurder van het huren "des pastorale huysinge tot Heeze" ontslagen wordt, dan verbindt zich de voornoemde huurder dat de voornoemde huizing in plaats van 3 jaar voor 12 jaar zal gehuurd worden.

De verhuurster reserveert als dat in geval te mei a.s. alhier nog geen nieuwe secretaris zal zijn, dat dan de huurder zal moeten toestaan dat de kamer alwaar thans de clercken slapen door den drossaard der heerlijkheid als de secretarie waarnemende, met zijn klerken zal mogen worden geoccupeert gelijk ook het cleyn comptoir daer men door de schepene camer ingaet, dog niet langer als 3 maanden na mei a.s. en in geval er eerder een nieuwe secretaris zal zijn aangesteld, zullen de kamers terstond bij zijn aanstelling of uiterlijk binnen 14 dagen worden ingeruimd.

De huur zal 60 gld. Per jaar bedragen.

Aldus besloten 28-2-1749. (10)

'k Weet niet of dit huurkontrakt is doorgegaan, er kwam al gauw een nieuwe secretaris.

ln 1736 woonde Johan Sterk predikant te Heeze reeds op de Ven in de pastorie aldaar.

Dat huis raakte erg vervallen, het centrum van Heeze verplaatste zich naar de Emmerikstraat en dominee Sterk wilde dus in het dorp gaan wonen.

Johannes Nobel van 1710-1749 secretaris van Heeze-Leende, werd rond mei 1749 opgevolgd door PAULUS ECKRlNGA.

Deze Paulus kwam uit Friesland en was er te St. Anna geboren. Hij heeft er met zijn vrouw Metje Johannes gewoond tot 1749.

Op 2-7-1749 kwam Paulus Eckringa, hij was toen reeds secretaris van Heeze en woonde er eveneens, voor de schepenen van Heeze verklaren dat wanneer hij met zijn vrouw Metje nog te Anna Gebuerte(?) in Friesland woonde, hun huis in de nacht van 1 op 2 juni 1748 door gepeupel vernield en geplunderd was.

Paulus was van de ware religie en zal met "dat gepeupel" misschien de katholieke bevolking bedoeld hebben gehad.

Paulus verklaarde hierdoor een grote schade van 13300 gld. te hebben geleden.