volgnummer

 foto van nog  aanwezige palen

naam van de grenspaal

eerste vermelding

Paal van “Hugheten ten Raeden” Op deze plek stond een molen met een waterrad bij een grote kruiseik.

Over deze paal op het ‘drieheerlijkheden’ valt veel te vertellen.
Ondanks de simpele plaatsaanduiding is het moeilijk te achterhalen waar de watermolen aan de Sterkselse Aa heeft gestaan. Die molen wordt al eind 12de eeuw beschreven als grenspunt van het ‘allodium’ Sterksel door de heer van ‘Hees en Leen’. In zijn acte van afstand van Sterksel aan het klooster van Averbode. Hoe dan ook in de directe omgeving van deze watermolen moet, volgens de overlevering, een grote Kruiseik gestaan hebben die van oudsher gebruikt werd als grensafbakening. Ooit hebben daar drie ridders met hun zwaarden inkepingen in geslagen om aan te geven dit is de grens tussen onze drie heerlijkheden. Maar in de loop der tijden hebben hier meerdere molens gestaan, twee watermolens en een rosmolen. Later werd het precieze bezit van dit grensgebied vaak betwist. Als oplossing werd tussen de twee plekken waar de watermolens hebben gestaan in 1549 een stenen paal neergezet. Met de wapens van keizer Karel V en de graaf van Horne. In de loop van de daarop volgende tijden werd de juiste plek voor deze paal nog vele malen betwist door met name de inwoners van Someren. Mogelijk is die plaats dan ook ‘stiekem’ veranderd en uit het historisch zicht van de Sterkselnaren verdwenen.
Nu nog staat er een paar kilometer zuidelijker in Hugten (deel van Maarheeze) de door keizer Karel V verordonneerde paal, de Meulenstat genoemd, aan de zoom van de inmiddels genormaliseerde Sterkselse Aa, naast het Sterksels kanaal.

Paal aan de Pan langs de weg van Maarheeze naar Sterksel.

Deze paal wordt de "Geschooren Paap" genoemd in het verslag uit 1763.

Paal van Hoeck. Vlakbij de spoorweg overgang, is nu in een afrastering opgenomen haaks op de Pastoor Thijssenlaan.

Keisteen, ingegraven aan de voet van de paal van Hoeck.

Bij deze paal ligt een keisteen ingegraven aan de voet van de paal. Dit is een grenskei van ver voor 1440. In het verslag van 1763 lezen we:
‘waar gevonden word een grooten keisteen leggende diep in de aarde. En aldaar doen graven een diepen kuijl ter zijde van genoemde grootten keijsteen omtrent twee voeten noordwaarts en daarin doen setten een vierkanten Naemensesteenen
paal op welke paal aan de ene zijde is uijtge houwen Baro
nie van Cranendonck en aan de andere zijde Baronie van
Hees en Leen.’.

Raadbroekpaal of Paal aan de Kleine Aa. Op de hoek van de Renheide, d’Aasdonken en de Raadbroekweg.

Hier was de scheiding tussen Maarheeze en Soerendonk. Het proces-verbaal uit 1763 geeft hier aan: “….omtrent drie roeden na gissing van de genoemde Revier af wij een kuijl hebben doen graven bij welke ingraving ontdekt wierd een stuck of overblijfsel van een houte paal welke wij daar uijt hebben doen nemen en in het selve gat van desen oude scheidpaal laaten stellen een nieuwen Naemense steenen paal….”

Jan Ottenpaal in de buurt van de Strijperdijk.

Staat in de buurt van de Strijperdijk. In het Denombrement van 1440 wordt hij al genoemd als "….éénen pale geheiten Jan Ottenpael voer Zuerendonck" De stenen paal die in 1762 is geplaatst, is
zoek. In 1982 is er een nieuwe geplaatst in
opdracht van de gemeente
Maarheeze.
De kop van de paal is er daarna door vandalen afgeslagen.

Keiepaaal of Elzenstaek langs de Paaldijk aan de overkant van de Strijper Aa.

Deze staat aan de Strijper Aa. De paal werd niet in 1762 geplaatst maar in 1765. Verdwenen tijdens herverkavelingen midden vorige eeuw. Herplaatst in 1977 door de gemeente Maarheeze.

D’n Wrissack. Ten noord westen van het Goor en ten zuiden van de Strijperheg.

D’n Wrissack.
Ten noordwesten van het Goor en ten zuiden van de Strijperheg. In 1440 reeds genoemd als “eenen pale gehete den Wristaek an ‘t Goere”. In 1762 vervangen door een hardstenen paal. Gebroken tijdens herverkavelingen midden vorige eeuw. Het afgebroken stuk werd toen abusievelijk 180 graden verdraaid in de grond gezet. Met een gelijmd tussenstuk herplaatst op 6 oktober 1982 door Maarheeze

De paal aan de Kattenput. Hier trof men in 1762 nog een grote keisteen aan. Waar is die gebleven? Is die nu op 17 terecht gekomen?

Een belangrijk grenspunt van voor 1440. Op deze plek aan de zogenaamde Kattenput (Heksenput) staat sinds 1844 ook de Landsgrens paal 176. ( foto zie pagina 1) Het proces-verbaal uit 1763 over het plaatsen van de stenen paal geeft aan dat men hier toen nog een grote keisteen aantrof. De Landsgrens paal werd tijdens de ruilverkavelingen in 1955 abusievelijk een drietal meter verzet en op 18 juni 1979 pas weer teruggezet. Het einde van een onenigheid met België. Zie ook het verhaal bij de Landsgrenssteen waar dit conflict op ludieke wijze werd afgesloten. Op de gietijzeren Landgrenspalen staat 1843, maar ze werden pas in 1844 geplaatst. De keisteen is mogelijk terechtgekomen op het Belgische deel van de Achelse Kluis of op de toegangsweg naar de Kluis aan de Petrus van Eynattenweg, daar waar vroeger een kloosterhoeve heeft gestaan.

Landsgrenspaal 177.

Deze paal staat verscholen tussen de bomen. Hier heeft in WOI d’n Draad gestaan, een afrastering met hoogspanning langs de Belgisch / Nederlandse grens. Door de Duitsers geplaatst om vluchtelingen uit België tegen te houden

Landsgrenssteen. Links (met gezicht naar de abdij) van de oprijlaan van de Kluis aan de overkant van de Abdijweg.

Onder deze grenssteen ligt een tijdcapsule in de vorm van een gedicht op een koperen plaat. Herplaatst in 1981 Hier werd het in 1955 ontstane conflict met België over 12000 m2 beslecht door een koperen plaquette te begraven onder deze steen. De aanvangstekst luidt: “ Ik blijf voor paal staan tussen twee landen / hopelijk versterkt dit onze banden…..”

Hier bij de plek van landsgrens paal 178 heeft een heerlijkheidsgrenspaal gestaan. Bekend als de paal aan de Stroppersbeemd.

De nieuwe Galichbergpaal op de grens met Stratum. De stenen paal die in 1762 werd neergezet is in 1978 bij kasteel Geldrop geplaatst.

Van de palen bij het kasteel is niet exact aan te geven welke van 23,24,25 waar staat.

Nayercolepaal of Poyers. Poyers was een buurtschap in Stratum. Ook in 1762 in steen uitgevoerd. In 1929 overgebracht naar gemeentehuis Geldrop. En in 1978 bij kasteel Geldrop neergezet.

Van de palen bij het kasteel is niet exact aan te geven welke van 23,24,25 waar staat.

Laserinnenpaal tegen Urkhoven. In 1762 in steen uitgevoerd. In 1929 wordt deze paal naar het gemeentehuis Geldrop overgeplaatst. En in 1978 bij kasteel Geldrop neergezet.

Van de palen bij het kasteel is niet exact aan te geven welke van 23,24,25 waar staat.

De Husseman. Opmerkelijk is dat in een procesverbaal van 1763 terloops melding gemaakt wordt van deze oude stenen kei of paalsteen. Waar is hij nu?

Opmerkelijk is dat in het proces-vebaal van 1763 melding gemaakt wordt van een oude stenen kei of paalsteen die echter niet vervangen wordt, zoals blijkt uit volgend citaat: "alwaar op 't einde in de sloot ligt de steene keij of paalsteen van out's genaamt `den Husseman' welke de jurisdictie van Stratum en Heeze aldaar termineert en alwaar die van Tongelre haar begin neemt”

Scherpenbergpaal waar drie Heerlijkheden paalden, resp.: Geldrop, Hees en Leen en Mierlo.

In 1636 werd tussen de heren van ‘Hees en Leen’, Geldrop en Mierlo afgesproken om hun grens op de Strabrechtse heide opnieuw van grenspalen te voorzien. Een protocol uit het huisarchief van kasteel Heeze geeft aan dat: de afvaardiging uit Mierlo niet kwamen opdagen.

Hoenderboompaal. Ooit een markant punt voor Hees en Leen, Mierlo, Lierop, Someren en Sterksel.

Ooit een markant punt voor Hees en Leen, Mierlo, Lierop, Someren en Sterksel. In 1197 is hier sprake van een Hoenreboom. In 1549 wordt er een stenen paal geplaatst in opdracht van keizer Karel V. Deze paal moet wel dezelfde vorm gehad hebben als de paal die geplaatst werd bij de watermolen in de Sterkselse Aa. Deze stenen paal wordt in 1618 genoemd in een document van de prelaat van Averbode en de heer van `Hees en Leen'. In 1962 werd officieel vastgesteld dat hij er niet meer stond. Een nieuwe paal werd geplaatst in 1983. Deze is abusievelijk uitgevoerd als een zogenaamde Cranendonkse paal. Klopt niet met de paal die
keizer Karel V in 1549 liet neerzetten.

De Ossenpaal tussen Sterksel en Someren.

De Ossenpaal, op de oude grens tussen Sterksel en Someren. Een ludieke paal geplaatst door de Carnavalsverenigingen van Sterksel en Someren Heide. Niet neergezet om te scheiden maar om te verbinden. De paalkop heeft de vorm van een douanepaal. De Ossenpaal werd onthuld door burgemeester Paul Verhoeven van Heeze – Leende op 10 november 2007. De teksten bij de paal gaan over ‘D’n Os’ in het centrum van Sterksel en de ‘Keiepaol’ van Someren Heide

Gedenksteen uit 1997 met Drentse zwerfkei op de plaats van een van de Douanepalen die hier in 1662 geplaatst zijn.

Na de Tachtigjarige oorlog werden er in 1662 zogenaamde Douanepalen neergezet in het kader van belastinginning voor de republiek der Zeven Provinciën. Die zogenaamde ‘konvoyen en licenten’; werden geïnd door de ‘Admiraliteyt van de Maeze’, de latere landelijke belastingdienst. Dragonders, douaniers te paard ,controleerden de handelswaren, die de grens passeerden. Één van die palen stond op de Somerense Heide bij Sterksel en staat nu in Someren bekend als de Keiepoal, en daarvoor als Wilhelmina paal. Op 06-09-1898 werd de 18-jarige Wilhelmina tot koningin der Nederlanden gekroond. Ter gelegenheid daarvan besloot de gemeenteraad van Someren, een jaar later, de hardstenen paal uit de heide naar het dorp te halen. De douanepaal werd voorzien van de inscriptie “Hulde aan onze koningin, 6 september 1898”. En werd daarna als ‘Keiepaol’ een ludiek mikpunt van de jaarlijkse carnavalsvieringen. In 1997 werd het monument met de zwerfkei geplaatst door de schooljeugd van Someren Heide op de oude plek van de douanepaal op de grens met Sterksel.